فریدون آزاده؛ ریحانه واعظ
دوره 9، شماره 1 ، فروردین و اردیبهشت 1391
چکیده
مقدمه: استناد به انواع منابع علمی- پژوهشی از جمله پایان‌نامه‌ها، بخش مهمی از فرایند تحقیق می‌باشد که پژوهشگر ملزم به رعایت شیوه‌ی نگارش استاندارد و درست اطلاعات کتابشناختی می‌باشد. چنانچه استنادها به شکلی صحیح، دقیق و یک‌دست تدوین نشوند، نه تنها فاقد اصالت و اعتبار هستند؛ بلکه بازیابی و دسترسی به چنین استناداتی، هزینه‌های گزافی ...
بیشتر
مقدمه: استناد به انواع منابع علمی- پژوهشی از جمله پایان‌نامه‌ها، بخش مهمی از فرایند تحقیق می‌باشد که پژوهشگر ملزم به رعایت شیوه‌ی نگارش استاندارد و درست اطلاعات کتابشناختی می‌باشد. چنانچه استنادها به شکلی صحیح، دقیق و یک‌دست تدوین نشوند، نه تنها فاقد اصالت و اعتبار هستند؛ بلکه بازیابی و دسترسی به چنین استناداتی، هزینه‌های گزافی را به محققان و کتابخانه‌ها تحمیل می‌نماید. این مطالعه با هدف شناسایی صحت مقالات استنادی و تطابق آن‌ها با شیوه‌نامه‌ی ونکوور در پایان‌نامه‌های دفاع شده‌ی دکتری تخصصی پزشکی سال 1386 در دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام شد. روش بررسی: روش مطالعه در این بررسی، تحلیل استنادی (Citation analysis) بود. هدف از تحقیق، شناسایی صحت مقالات استنادی در پایان‌نامه‌های مورد مطالعه بود، از این‌رو سایر منابع اطلاعاتی از مطالعه حذف شدند. برای انجام این پژوهش با استفاده از جدول Morgan و نمونه‌برداری سیستماتیک، از کل 1390 مقاله‌ی استنادی، 347 مقاله‌ی استنادی برای بررسی صحت استنادی و میزان مطابقت با شیوه‌نامه‌ی ونکوور انتخاب شدند. شش عنصر مورد بررسی مشتمل بر نام نویسنده (گان)، عنوان مقاله، عنوان مجله، سال انتشار، شماره‌ی جلد و شماره‌ی صفحات بودند. خطاهای استنادی به دو گروه 1. خطاهای کوچک و 2. خطاهای بزرگ تقسیم شدند. روش جمع‌آوری اطلاعات، مشاهده‌ی مستقیم مقالات از طریق آرشیو نشریات و یا پایگاه‌های اطلاعاتی بود. داده‌ها در چک لیستی که بر اساس کار Taylor تهیه شده بود، وارد گردید. از نرم‌افزار 11SPSS جهت تحلیل داده‌ها استفاده شد. یافته‌ها: از 347 مقاله‌ی استنادی مورد بررسی، در کل 3/98 درصد خطای استنادی به ثبت رسید. میزان خطاهای بزرگ بیشتر از خطاهای کوچک بود. تنها 164 مقاله‌ی استنادی (26/47 درصد)، فاقد هر نوع خطای استنادی بودند. در حوزه‌ی مطابقت استنادها با شیوه‌نامه‌ی ونکوور، مطابقتی مشاهده نشد. نتیجه‌گیری: عوامل مختلفی را می‌توان در بروز وضعیت نامطلوب استناددهی در پایان‌نامه‌ها دخیل شمرد، از جمله عدم آگاهی دانشجویان از اهمیت یک‌دستی استنادها در آثار علمی، عدم آشنایی محققان با نرم‌افزارهای مدیریت منابع و مآخذ مثل Reference Manager، عدم مطابقت آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های ارایه شده توسط مؤسسات و دانشگاه‌ها با شیوه‌نامه‌های استاندارد به منظور مدیریت بهینه‌ی استناددهی در پایان‌نامه‌ها. اعمال راهکارهایی مانند تخصیص بخشی از نمره‌ی پایان‌نامه به صحت استنادهای ارایه شده، برگزاری گارگاه‌های آموزشی استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت منابع پیشنهاد می‌گردد. واژه‌‌های کلیدی: پایان‌نامه‌های دانشگاهی؛ استناد؛ دانشگاه‌ها؛ دانشگاه علوم پزشکی تبریز؛ شیوه‌نامه‌ی ونکوور.
