علیرضا اسفندیاری مقدم؛ زهره بهاری موفق
دوره 9، شماره 2 ، خرداد و تیر 1391
چکیده
مقدمه: اطلاع از میزان هم‌پوشانی نتایج بازیابی شده در ابزارهای بازیابی اطلاعات در جلوگیری از اتلاف وقت کاربران، امری مهم تلقی می‌گردد و سهم اطلاعات پزشکی- بهداشتی در میان انبوه اطلاعات موجود در وب از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. از این‌رو، پژوهش حاضر بر آن بود که میزان هم‌پوشانی نتایج بازیابی شده‌ی اطلاعات پزشکی از طریق کلیدواژه‌های ...
بیشتر
مقدمه: اطلاع از میزان هم‌پوشانی نتایج بازیابی شده در ابزارهای بازیابی اطلاعات در جلوگیری از اتلاف وقت کاربران، امری مهم تلقی می‌گردد و سهم اطلاعات پزشکی- بهداشتی در میان انبوه اطلاعات موجود در وب از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. از این‌رو، پژوهش حاضر بر آن بود که میزان هم‌پوشانی نتایج بازیابی شده‌ی اطلاعات پزشکی از طریق کلیدواژه‌های تخصصی برگرفته از سرعنوان‌های موضوعی پزشکی مش (MESH یا Medical subject headings) را در موتورهای کاوش عمومی وب مورد بررسی قرار دهد. روش بررسی: تحقیق حاضر، کاربردی و از نوع پیمایشی بود که با رویکرد توصیفی- تطبیقی در سال 1389 انجام شد. جامعه‌ی مورد بررسی در این پژوهش را چهار موتور کاوش عمومی وب یعنی Yahoo، Live search، Google و Ask تشکیل دادند. به منظور تعیین میزان هم‌پوشانی نتایج بازیابی شده در این چهار موتور کاوش، ابتدا ده کلیدواژه یا عبارت پزشکی از سرعنوان‌های پزشکی به صورت کاملا تصادفی انتخاب گردید و سپس، ده نتیجه‌ی اول هر موتور کاوش به صورت سیاهه‌ای، لیست شدند و پس از بررسی، با استفاده از نرم‌افزار Excel، میزان اشتراکات رکوردهای بازیابی شده در موتورها محاسبه و به عنوان میزان هم‌پوشانی در نظر گرفته شد. برای تعیین هم‌پوشانی نتایج بازیابی شده‌ی کلیدواژه‌های تخصصی پزشکی در چهار موتور کاوش، ده کلیدواژه و عبارت مشترک در آن‌ها مورد کاوش قرار گرفتند. سپس، ده نتیجه‌ی اول بازیابی شده در صفحه‌ی نخست موتورهای کاوش، در یک سیاهه، گردآوری و با تطبیق و بررسی نتایج به دست آمده و استفاده از یک معادله‌ی محقق ساخته، میزان هم‌پوشانی نتایج بازیابی شده محاسبه شد. قابل ذکر است روایی آن بر اساس مشاهدات پژوهشگران، مشورت با برخی استادان صاحب‌نظر در این حوزه و به ویژه استفاده از متون مرتبط مورد تأیید قرار گرفت. همچنین با توجه به رویکرد توصیفی- تطبیقی اتخاذ شده در این پژوهش، آمار توصیفی با محوریت یک معادله‌ی آماری مورد استفاده قرار گرفت. یافته‌ها: موتورهای کاوش در بازیابی کلیدواژه‌های پزشکی در نخستین صفحه، 48 درصد نتایج بازیابی شده را در یک موتور بازیابی می‌نمودند که نیمی از مرتبط‌ترین نتایج را شامل می‌شد. موتور کاوش Yahoo دارای بیشترین نتیجه‌ای بود که تنها در خود آن بازیابی شده و موتور کاوش Google با کمترین نتیجه‌ی منحصر به خود، از بالاترین میزان هم‌پوشانی با سایر موتورها در نتایج برخوردار بود. میزان هم‌پوشانی نتایج بازیابی شده‌ی کلیدواژه‌های پزشکی برگرفته از مش در صفحه‌ی نخست موتورهای کاوش Google، Ask، Live و Yahoo به میزان 11 درصد بود. نتیجه‌گیری: موتورهای کاوش دارای هم‌پوشانی کمی نسبت به هم بودند. از این‌رو به کاربران پیشنهاد می‌گردد در هنگام کاوش اطلاعات پزشکی در دنیای اینترنت، جست‌وجوی خود را در چند موتور کاوش پیگیری کنند تا به مدارک مرتبط از میان انبوه منابع موجود در وب، دسترسی یابند. از طرف دیگر، به کاربران توصیه می‌شود در جست‌وجوی اطلاعات پزشکی از موتورهای جست‌وجوی تخصصی نیز استفاده کنند. واژه‌های کلیدی: اینترنت؛ بازیابی اطلاعات؛ کلیدواژه؛ موتورهای کاوش.
