مدیریت اطلاعات سلامت
افسانه سادات هاشمی؛ فاطمه مکی زاده
چکیده
مقدمه: مطالعه بروندادهای علمی با استفاده از شاخص های علم‌سنجی، ابزاری مؤثر جهت درک تحقیقات علمی است. هدف پژوهش حاضر تعیین ساختار و روابط موضوعی مقالات حوزه بهداشت محیط است.روش بررسی: پژوهش حاضر با رویکرد علم‌سنجی به تحلیل محتوای متون با استفاده از روش هم رخدادی واژگان و تحلیل شبکه اجتماعی انجام شد. جامعه آماری شامل 7438 مقاله نمایه ...
بیشتر
مقدمه: مطالعه بروندادهای علمی با استفاده از شاخص های علم‌سنجی، ابزاری مؤثر جهت درک تحقیقات علمی است. هدف پژوهش حاضر تعیین ساختار و روابط موضوعی مقالات حوزه بهداشت محیط است.روش بررسی: پژوهش حاضر با رویکرد علم‌سنجی به تحلیل محتوای متون با استفاده از روش هم رخدادی واژگان و تحلیل شبکه اجتماعی انجام شد. جامعه آماری شامل 7438 مقاله نمایه شده در پایگاه Web of Science Core Collection (WOSCC) در حوزه بهداشت محیط در بازه زمانی 2011-2020 است. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش تحلیل خوشه‌ای و نمودار راهبردی انجام‌شده است.یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که از نظر فراوانی کلیدواژه بهداشت عمومی، آلودگی هوا و تغییرات آب و هوایی بیشترین فراوانی را در پژوهش های حوزه بهداشت محیط داشته است. یافته‌های مربوط به خوشه بندی سلسله مراتبی منجر به شکل گیری 10 خوشه در این حوزه گردید که خوشه های «فلزات سنگین» و «آلودگی هوا» خوشه های با مرکزیت و تراکم بالا مشخص شد.نتیجه‌گیری: با توجه به فراوانی کلیدواژه‌ها و خوشه‌های به‌دست‌آمده از نمودار راهبردی، زمینه‌های موضوعی فلزات سنگین و آلودگی هوا زمینه‌های نوظهور در این حوزه بود. برخی موضوعات مهم و مرتبط با بهداشت محیط نظیر مدیریت بهداشت محیط، مدیریت کیفیت آب، و غیره کمتر به آن توجه شده است.
مدیریت اطلاعات سلامت
فاطمه مکی زاده؛ ابوالفضل اسدنیا؛ ملیحه علی مندگاری؛ فضه ابراهیمی
چکیده
مقدمه: خوشه‌بندی مفاهیم و شناسایی حوزه‌های جدید مطالعاتی، ازجمله کاربردهای مطالعات ترسیم ساختار علم می‌باشد. پژوهش حاضر باهدف تحلیل هم واژگانی و بررسی ساختار موضوعی تحقیقات حوزه انسان‌شناسی پزشکی انجام شد.روش بررسی: پژوهش حاضر با رویکرد علم‌سنجی به تحلیل محتوای متون با استفاده از روش هم رخدادی واژگان و تحلیل شبکه اجتماعی انجام ...
بیشتر
مقدمه: خوشه‌بندی مفاهیم و شناسایی حوزه‌های جدید مطالعاتی، ازجمله کاربردهای مطالعات ترسیم ساختار علم می‌باشد. پژوهش حاضر باهدف تحلیل هم واژگانی و بررسی ساختار موضوعی تحقیقات حوزه انسان‌شناسی پزشکی انجام شد.روش بررسی: پژوهش حاضر با رویکرد علم‌سنجی به تحلیل محتوای متون با استفاده از روش هم رخدادی واژگان و تحلیل شبکه اجتماعی انجام شد. از راهبرد جستجوی Topic="Medical Anthropology" در پایگاه WOS درمجموع 1311 مدرک شناسایی شدند. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش تحلیل خوشه‌ای و نمودار راهبردی انجام‌شده است.یافته‌ها: یافته‌های مربوط به خوشه‌بندی، منجر به شکل‌گیری هشت خوشه موضوعی شد: «انسان‌شناسی زیست پزشکی»، «ایدز و کوید 19 (اپیدمی‌ها)»، «انسان‌شناسی پزشکی با رویکرد معنویت»، «انسان‌شناسی پزشکی اقتصادی»، «پزشکی قومی»، «انسان‌شناسی پزشکی کاربردی»، «آموزش و فرهنگ‌سازی سلامت» و «انسان‌شناسی تولیدمثل». خوشه «ایدز و کوید 19 (اپیدمی‌ها)»، به‌عنوان خوشه با مرکزیت و تراکم بالا مشخص شد.نتیجه‌گیری: با استفاده از تحلیل هم واژگانی، به‌خوبی می‌توان ساختار علمی یک حوزه را مشخص نمود. با توجه به فراوانی کلیدواژه‌ها و خوشه‌های به‌دست‌آمده از نمودار راهبردی، مشخص شد که زمینه‌های موضوعی ایدز و کوید 19 (اپیدمی‌ها) مهم‌ترین زمینه‌های نوظهور در این حوزه می‌باشند.
فاطمه مکی‌زاده؛ راضیه رشیدی بشرآبادی
چکیده
مقدمه: سقط جنین به معنای خاتمه دادن عمدی یا غیر عمدی بارداری قبل از این که جنین قادر به ادامه حیات در خارج از بدن مادر باشد، اطلاق می‌گردد. پژوهش حاضر با هدف تعیین خوشه‌های موضوعی و همکاری‌های علمی در مطالعات حوزه سقط جنین توسط محققان کشورهای اسلامی صورت گرفت.روش بررسی: این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی بود که با رویکرد علم‌سنجی و با ...
بیشتر
مقدمه: سقط جنین به معنای خاتمه دادن عمدی یا غیر عمدی بارداری قبل از این که جنین قادر به ادامه حیات در خارج از بدن مادر باشد، اطلاق می‌گردد. پژوهش حاضر با هدف تعیین خوشه‌های موضوعی و همکاری‌های علمی در مطالعات حوزه سقط جنین توسط محققان کشورهای اسلامی صورت گرفت.روش بررسی: این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی بود که با رویکرد علم‌سنجی و با استفاده از روش تحلیل همواژگانی و تکنیک تحلیل شبکه انجام شد. بدین ترتیب، تولیدات علمی کشورهای اسلامی در حوزه سقط جنین در پایگاه Web of Science طی سال‌های 1999 تا 2018 جستجو و استخراج گردید.یافته‌ها: بیشترین مدارک در حوزه سقط جنین به ترتیب توسط سه کشور ترکیه، ایران و مصر تولید شده است. کشورهای پرتولید، همکاری بهتری در شبکه علمی داشتند. در طبقهبندی موضوعی، موضوعات زنان و زایمان و زیستشناسی تولید مثل، بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داد. از بین 12 خوشه موضوعی شکل گرفته، موضوع سقط جنین دارویی رانت موضوعی بود.نتیجه‌گیری: رویکرد بیشتر مطالعات، سقط جنین عمدی با تأکید بر سقط جنین دارویی می‌باشد. برخی موضوعات مانند تهدید به سقط، تشخیص بالینی سقط و جنبههای روانشناختی، اجتماعی و حقوقی سقط جنین، کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
فاطمه مکی‌زاده؛ اعظم روحانی؛ ابراهیم زالزاده؛ احمد کلاته ساداتی
چکیده
مقدمه: ﺑﺎ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ ﻳﻚ حوزه علمی، راه ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ و دﻗﻴﻖﺗﺮ آن ﺷﺎﺧﻪ از داﻧﺶ ﺑﺸﺮی و ﺗﺒﺪﻳل ﻣﻔﻬﻮم اﻧﺘﺰاﻋﻲ آن ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻋﻴﻨﻲﺗﺮ ﻫﻤﻮار ﻣﻲشود. پژوهش حاضر با هدف ترسیم نقشه موضوعی مقالات حوزه جامعه‌شناسی پزشکی صورت گرفت.روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی- تحلیلی بود که با رویکرد علم‌سنجی ...
بیشتر
مقدمه: ﺑﺎ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ ﻳﻚ حوزه علمی، راه ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ و دﻗﻴﻖﺗﺮ آن ﺷﺎﺧﻪ از داﻧﺶ ﺑﺸﺮی و ﺗﺒﺪﻳل ﻣﻔﻬﻮم اﻧﺘﺰاﻋﻲ آن ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻋﻴﻨﻲﺗﺮ ﻫﻤﻮار ﻣﻲشود. پژوهش حاضر با هدف ترسیم نقشه موضوعی مقالات حوزه جامعه‌شناسی پزشکی صورت گرفت.روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی- تحلیلی بود که با رویکرد علم‌سنجی و استفاده از روش تحلیل هم‌رخدادی واژگان و تکنیک تحلیل شبکه انجام شد. بدین ترتیب، مقالات مرتبط با استفاده از عبارت «Sociology, medical» برگرفته از سرعنوان‌های موضوعی پزشکی MeSH (Medical Subject Headings) در پایگاه PubMed طی بازه زمانی سال‌های 1945 تا 2018 جستجو و استخراج گردید.یافته‌ها: با توجه به شاخص‌های مرکزیت نزدیکی، رتبه و بینابینی، مفاهیمی همچون «رابطه پزشک و بیمار»، «نگرش به سلامت»، «فاکتورهای اجتماعی و اقتصادی» و «ارایه مراقبت‌های پزشکی» بیشترین ارزش را به دست آوردند.نتیجه‌گیری: استفاده از شاخص‌های تحلیل شبکه اجتماعی در تحلیل نقشه‌های علمی مؤثر است. ساختار موضوعی شکل گرفته و رابطه بین آن‌ها، ماهیت بین رشته‌ای حوزه جامعه‌شناسی پزشکی را نشان می‌دهد. برخی موضوعات مرتبط و مهم با جامعه‌شناسی پزشکی مانند پارامترهای اجتماعی مؤثر در درمان و توان‌بخشی، تحقیقات اپیدمی‌شناسی و رفتار سالم، کمتر مورد توجه قرار گرفته‌‌اند.
فاطمه مکی‌زاده؛ محمد امین عرفان‌منش؛ فرزانه صرامی
چکیده
مقدمه: آلتمتریکس (دگرسنجه)، شاخص‌هایی هستند که می‌توانند در کنار مفاهیم سنتی علم‌سنجی که مبتنی بر تحلیل استنادی می‌باشند، به منظور بررسی اثرگذاری تولیدات علمی در محیط وب 2 مورد بهره‌برداری قرار گیرند. پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان حضور مقاله‌های بین‌المللی حوزه انفورماتیک پزشکی و مدیریت اطلاعات سلامت در رسانه‌های اجتماعی و ...
بیشتر
مقدمه: آلتمتریکس (دگرسنجه)، شاخص‌هایی هستند که می‌توانند در کنار مفاهیم سنتی علم‌سنجی که مبتنی بر تحلیل استنادی می‌باشند، به منظور بررسی اثرگذاری تولیدات علمی در محیط وب 2 مورد بهره‌برداری قرار گیرند. پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان حضور مقاله‌های بین‌المللی حوزه انفورماتیک پزشکی و مدیریت اطلاعات سلامت در رسانه‌های اجتماعی و تعیین بهره‌مندی محققان این حوزه از این رسانه‌ها و شناسایی مقالات برتر بر اساس نمره آلتمتریک انجام گرفت.روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی بود که با رویکرد علم‌سنجی و بهره‌گیری از شاخص‌های آلتمتریکس انجام شد. جامعه پژوهش را 64 مجله در حوزه مدیریت اطلاعات سلامت و حوزه انفورماتیک پزشکی در پایگاه SJR (SCImago Journal Rank) و Scopus تشکیل داد. کلیه اطلاعات لازم مربوط به مجلات و مقالات مورد بررسی همچون نام مجله، نام مقاله، نمره آلتمتریک و... با مراجعه به Altmetric.com به دست آمد. از آزمون همبستگی Spearman جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده گردید.یافته‌ها: Mendeley، توییتر و Facebook از جمله رسانه‌های اجتماعی بودند که بیشترین میزان اشاره را دریافت کردند. بر اساس یافته‌ها، ارتباط معنی‌داری بین پوشش آلتمتریک (میزان حضور در محیط وب اجتماعی) و همچنین، سه شاخص عملکرد کیفی [SJR، SNIP (Source Normalized Impact per Paper) و CiteScore] وجود داشت. ضریب همبستگی برای سه شاخص به ترتیب 401/0، 248/0 و 285/0 به دست آمد.نتیجه‌گیری: رسانه‌های اجتماعی تأثیر مثبتی بر میزان استناد به مقالات علمی دارند. بنابراین، محققان حوزه انفورماتیک پزشکی و مدیریت اطلاعات سلامت می‌توانند با اشتراک‌گذاری آثار خود در رسانه‌های اجتماعی، میزان استناد به آن‌ها را افزایش دهند. با توجه به قوی نبودن ضرایب همبستگی در مطالعه حاضر، می‌توان از شاخص‌های آلتمتریکس به عنوان مکمل شاخص‌های علم‌سنجی و نه جایگزین در ارزیابی پژوهش و محاسبه تأثیر علمی بهره برد.
فاطمه مکی‌زاده؛ محمد توکلی‌زاده راوری؛ نگار منصوری؛ فرامرز سهیلی
چکیده
مقدمه: ارتباط بین علم و فن‌آوری، ارتباطی متحول و متغیر می‌باشد و ممکن است از یک حوزه به حوزه دیگر و یا از یک زمان به زمان دیگر متفاوت باشد. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی و تببین رابطه بین علم و فن‌آوری در حوزه ایمپلنت‌های دندانی بود.روش بررسی: این مطالعه به روش تحلیل محتوا و استفاده از رویکرد تحلیل هم‌رخدادی واژگانی انجام شد. برای ...
بیشتر
مقدمه: ارتباط بین علم و فن‌آوری، ارتباطی متحول و متغیر می‌باشد و ممکن است از یک حوزه به حوزه دیگر و یا از یک زمان به زمان دیگر متفاوت باشد. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی و تببین رابطه بین علم و فن‌آوری در حوزه ایمپلنت‌های دندانی بود.روش بررسی: این مطالعه به روش تحلیل محتوا و استفاده از رویکرد تحلیل هم‌رخدادی واژگانی انجام شد. برای بازیابی پروانه‌های ثبت اختراع، از پایگاه United States Patent and Trademark Office و برای بازیابی مقالات حوزه ایمپلنت‌های‌دندانی نیز از پایگاه PubMed استفاده گردید. در مجموع، 1479 مقاله و 433 پروانه ثبت اختراع مورد بررسی قرار گرفت؛ به این صورت که عبارت «Dental implants» در سرعنوان‌های موضوعی پزشکی MeSH (Medical Subject Headings) جستجو و به نوع مدارک Clinical trial محدود شد.یافته‌ها: بررسی شباهت نامتقارن اصطلاحات به کار رفته در مقالات کارآزمایی بالینی با پروانه‌های ثبت اختراع و بر عکس نشان داد که 15/39 درصد از اصطلاحاتی که در پروانه‌های ثبت اختراع به کار رفته بود، در این نوع مقالات نیز مورد استفاده قرار گرفت. به عبارت دیگر، 15/39 درصد از اصطلاحات پروانه‌های ثبت اختراع شبیه به اصطلاحات مقالات کارآزمایی بالینی بود؛ در حالی که تنها 31/5 درصد از اصطلاحات این مقالات، همان اصطلاحاتی بود که در پروانه‌های ثبت اختراع نیز استفاده شده است.نتیجه‌گیری: در دسترس بودن یک مدرک، میزان رؤیت‌پذیری و استفاده از آن را بیشتر می‌کند. به عبارت دیگر، می‌توان گفت که فن‌آوری از علم متأثر می‌شود. به طور کلی، مسیر علم و فن‌آوری در حوزه ایمپلنت‌های دندانی به هم پیوسته است و بین آن‌ها ارتباط مستقیم، دوسویه و همزی وجود دارد، اما تأثیرپذیری علم از فن‌آوری بیشتر است.
سید حسین حسینی‌نسب؛ فاطمه مکی‌زاده؛ ابراهیم زالزاده؛ افسانه حاضری
دوره 13، شماره 5 ، دی 1395، ، صفحه 347-353
چکیده
مقدمه: با توجه به شیوع بالای افسردگی و بار قابل توجهی که این بیماری به فرد، نظام سلامت و جامعه تحمیل می‌کند، انجام مطالعات گسترده برای اتخاذ روش‌های مناسب پیشگیری و درمان و مدیریت این بیماری، ضروری به نظر می‌رسد. به منظور کمک به انجام پژوهش‌های مفید و مورد نیاز در این حوزه، مطالعه حاضر با هدف تعیین ساختار موضوعی مقالات مرتبط با درمان ...
بیشتر
مقدمه: با توجه به شیوع بالای افسردگی و بار قابل توجهی که این بیماری به فرد، نظام سلامت و جامعه تحمیل می‌کند، انجام مطالعات گسترده برای اتخاذ روش‌های مناسب پیشگیری و درمان و مدیریت این بیماری، ضروری به نظر می‌رسد. به منظور کمک به انجام پژوهش‌های مفید و مورد نیاز در این حوزه، مطالعه حاضر با هدف تعیین ساختار موضوعی مقالات مرتبط با درمان افسردگی انجام شد.روش بررسی: این پژوهش از نوع مطالعات کاربردی با رویکرد علم‌سنجی بود که با استفاده از روش تحلیل هم‌رخدادی واژگان و خوشه‌بندی انجام گردید. توصیفگرهای مقالات مرتبط، با جستجوی عبارت «Depression» در سرعنوان موضوعی MeSH و با تقسیم فرعی «Therapy» از پایگاه PubMed در تاریخ 30/1/1394، در بازه زمانی سال‌های 2005 تا 2014 استخراج شد. داده‌ها در نرم‌افزارهای Excel و SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته‌ها: رشد تولیدات علمی در حوزه درمان افسردگی طی سال‌های مختلف، به صورت متوازن اتفاق افتاده بود. با تفکیک بازه زمانی پژوهش به دو دوره پنج ساله، 12خوشه با 34 توصیفگر مشترک یکسان به دست آمد و مشخص گردید که موضوعات «روان‌شناسی، دارو درمانی و پایبندی به درمان»، زمینه اصلی (رانت) موضوعات می‌باشند.نتیجه‌گیری: نتایج بر اساس شاخص دربردارندگی نشان داد که تنها 20 درصد از زمینه‌های موضوعی دوره دوم جدید هستند. از این امر می‌توان نتیجه گرفت که زمینه‌هایی که در سال‌های قبل با هم در نظر گرفته می‌شدند، ممکن است در ادامه پژوهش‌ها در سال‌های بعدی در کنار دیگر حوزه‌های متفاوت قرار بگیرند و یا حذف شوند.
