عبدالحسین فرجپهلو؛ فریده عصاره؛ سید مصطفی فخراحمد؛ لیلا دهقانی
چکیده
مقدمه: اگرچه مفهوم تحلیل چهریزهای در ردهبندی و سیستمهای بازیابی اطلاعات قدمتی طولانی دارد، اما به کارگیری رویکرد تحلیل چهریزه در سیستمهای بازیابی امروزی با مشکلاتی همراه است که یکی از این مشکلات، عدم توجه مناسب به کاربر به عنوان ذینفع اصلی سیستم میباشد. هدف از انجام پژوهش حاضر، ارایه روشی برای استخراج چهریزههای مناسب ...
بیشتر
مقدمه: اگرچه مفهوم تحلیل چهریزهای در ردهبندی و سیستمهای بازیابی اطلاعات قدمتی طولانی دارد، اما به کارگیری رویکرد تحلیل چهریزه در سیستمهای بازیابی امروزی با مشکلاتی همراه است که یکی از این مشکلات، عدم توجه مناسب به کاربر به عنوان ذینفع اصلی سیستم میباشد. هدف از انجام پژوهش حاضر، ارایه روشی برای استخراج چهریزههای مناسب در سیستمهای بازیابی اطلاعات نوین با استفاده از رویکرد کاربرمدار بود.روش بررسی: برای درک نیاز کاربران و دستیابی به چهریزههای حوزه تخصصی زنان و زایمان، از روش تحلیل محتوای قراردادی با رویکرد کیفی استفاده شد. ابتدا با 14 متخصص مامایی و زنان و زایمان مصاحبه صورت گرفت و نیازهای اطلاعاتی گروه کاربری شناسایی گردید. سپس نیازهای اطلاعاتی با کمک متخصصان حوزه موضوعی طبقهبندی و چهریزهای به هر طبقه نسبت داده شد. به منظور ارزیابی مفید بودن چهریزههای استخراج شده، از یک گروه خبره متشکل از 8 متخصص موضوعی و 8 متخصص کتابداری و اطلاعرسانی پزشکی استفاده گردید و توافق بر اساس فرمول توافق کل مورد ارزیابی قرار گرفت.یافتهها: بر اساس کدهای استخراج شده از مصاحبههای مربوط به بخش تعیین نیازهای اطلاعاتی ذینفعان حوزه زنان و زایمان، 23 به دست آمد که از میان آنها، 9 چهریزه «گروه سنی، ارگان، روشهای درمانی، تشخیص، بیماری، علایم و نشانهها، عامل خطر، عارضه و پیشآگهی» با دریافت ضریب توافق بالای 80 درصد، به عنوان چهریزههای مناسب توسط خبرگان شناسایی شد.نتیجهگیری: استخراج چهریزههای سیستمهای بازیابی اطلاعات بر اساس رویکرد کاربرمدار، سبب میشود که چهریزهها از حالت عمومی به تخصصی تبدیل گردد. در این صورت، چهریزهها برای کاربران هر حوزه تخصصی در رابط کاربری متفاوت خواهد بود و بدین ترتیب رابطهای کاربری تخصصی شکل میگیرد.
عبدالحسین فرجپهلو؛ زاهد بیگدلی؛ مظفر چشمه سهرابی؛ بهجت طاهری
چکیده
مقدمه: یکی از ابزارهای معنایی جهت بازیابی دانش از منابع پیچیده، هستینگاشت است. با پیشرفت فنآوریهای وب معنایی، ساخت و طراحی هستینگاشتها به عنوان ابزار سازماندهی و بازنمون دانش ضروری به نظر میرسد. هدف از انجام پژوهش حاضر، طراحی هستینگاشت حوزه بیماریهای مادرزادی قلب به زبان فارسی و مراحل ساخت آن بود.روش بررسی: این مطالعه ...
بیشتر
مقدمه: یکی از ابزارهای معنایی جهت بازیابی دانش از منابع پیچیده، هستینگاشت است. با پیشرفت فنآوریهای وب معنایی، ساخت و طراحی هستینگاشتها به عنوان ابزار سازماندهی و بازنمون دانش ضروری به نظر میرسد. هدف از انجام پژوهش حاضر، طراحی هستینگاشت حوزه بیماریهای مادرزادی قلب به زبان فارسی و مراحل ساخت آن بود.روش بررسی: این مطالعه به روش تحلیل محتوا انجام شد. جامعه آماری تحقیق را کلیه منابع اطلاعاتی فارسی و انگلیسی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در حوزه تخصصی بیماریهای مادرزادی قلب تشکیل داد. مبنا و هسته اولیه روش مورد استفاده برای ایجاد هستینگاشت حوزه بیماریهای مادرزادی قلب، روشهای به کار رفته در پژوهشهای Bermejo و محمدی استانی و همکاران بود. در مجموع، 9 مرحله برای ساخت این هستینگاشت در نظر گرفته شد که شامل «تعیین حوزه و پوشش هستینگاشت، شناسایی منابع اطلاعاتی (اسناد، کتب، مقالات)، شناسایی اصطلاحات و مفاهیم، تعیین پوشش موضوعی و تعیین دامنه و طبقات اصلی، تعیین سلسله مراتب اصطلاحات و مفاهیم، تعریف و تعیین روابط بین اصطلاحات و مفاهیم، توصیف ویژگیهای ردهها و روابط بین آنها، تعیین روابط میان نمونهها و ایجاد محدودیتها، توابع و قوانین» بود. به منظور تأیید روایی محتوایی، از نظر 7 متخصص قلب اطفال دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در مراحل سوم تا ششم استفاده گردید. نرمافزار Protégé جهت ساخت هستینگاشت استفاده شد.یافتهها: هستینگاشت بیماریهای مادرزادی قلب کودکان شامل 6 کلاس اصلی «بیماریهای شایع مادرزادی قلب و جوارح مرتبط با بیماری، روش درمان، روشهای تشخیصی، علایم بیماریها و عامل خطرزا» بود. همچنین، به منظور تعریف ارتباط بین مفاهیم و اصطلاحات، 8 رابطه معنایی اصلی شامل «تشخیص داده میشود توسط، تغذیه میکند، درمان میشود توسط، درمان میکند، علت است، عوارض دارد، میباشد از علایم، هست عارضه» و 2 رابطه فرعی «مرتبط است با، دارد عامل خطرزا» تعیین گردید.نتیجهگیری: هستینگاشت ساخته شده در مطالعه حاضر ابزار مفید و کارامدی برای سازماندهی و بازیابی دانش در این حوزه میباشد. همچنین، این ابزار میتواند برای تحلیل و ترسیم ساختار دانش در سایر حوزهها استفاده شود.