نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حمیدرضا وارثی ¹
• نسرین شریفی ²
• محمد جاسم شاهسونی ³

¹ دانشیار،جغرافیا و برنامه ریزی شهری،دانشگاه اصفهان،اصفهان،ایران

² کارشناسی ارشد،جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان،ایران

³ کارشناسی ارشد،جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان،اصفهان،ایران

چکیده

مقدمه: عدالت فضایی از مباحثی است که در سال های اخیر در میان برنامه ریزان و جغرافی دانان اهمیت ویژه ای یافته است.از آن جا که خدمات عمومی شهری ساختاردهنده ی شکل و ماهیت کالبدی،اجتماعی و فضایی شهر می باشد،بی عدالتی در نحوه توزیع آن،تاثیر جبران ناپذیری بر ساختار،ماهیت شهر و جدایی گزینی طبقاتی محلات شهر گذاشته و مدیریت شهری را با چالش های جدی روبرو می کند.بر همین اساس هدف نوشتار حاضر، ارزیابی نحوه توزیع مراکز درمانی و مشخص کردن نواحی محروم از این خدمات در شهر نجف آباد با توجه به استانداردها و ضوابط مکان یابی این خدمات بوده است. روش بررسی: این مقاله، توصیفی-تحلیلی و نوع پژوهش کاربردی بوده که در سال1391-1392در شهر نجف آباد صورت گرفته است. اطلاعات مورد نیاز آن از طریق مشاهدات میدانی، منابع کتابخانه ای،سالنامه های آماری، مطالعه طرح های جامع و تفصیلی شهر نجف آباد، نقشه 1:5000 وضع موجود و تفصیلی این شهر بدست آمده است. سپس با استفاده از نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی و نوار ابزار الحاقی فرایند تحلیل سلسله مراتبی به این نرم افزار و پس از طی مراحل ورود اطلاعات، مدیریت داده ها، تجزیه و تحلیل و پردازش داده ها، مکان های مناسب برای ایجاد مراکز بهداشتی-درمانی جدید شهری مشخص و اولویت بندی گردید. ابزار تحلیل Expertchoice بود. یافته‌ها: نتایج حاصل نشان می دهدکه باتوجه به شعاع عملکردی 1000، 1500 و 2000 متربرای بیمارستان های موجود،برخی از قسمتهای شهر در محدوده استاندارد خدمت‌رسانی برای سه بیمارستان می‌باشد. بنابراین باتوجه وضعیت کنونی ایجاد بیمارستان های جدید در نواحی فوق الذکر ضروری به نظر می‌رسد. همچنین با توجه به شعاع خدمات رسانی500تا1000متری مراکز بهداشتی-درمانی،مناطق جنوبی شهر خارج ازشعاع عملکردی این نوع مراکز بوده و .بنابراین ایجاد مراکز بهداشتی-درمانی جدید نیز ضروری می باشد. نتیجه‌گیری: میزان و چگونگی توزیع خدمات شهری می تواند نقش موثری در جابجایی فضایی جمعیت و تغیرات جمعیتی داشته باشد . از آنجایی که یکی از معیارهای توسعه پایدار شهری و عدالت اجتماعی،توجه به توزیع متوازن امکانات و خدمات شهری است،لذا توزیع خدمات شهری و به خصوص خدمات بهداشتی باید به گونه ای باشد که عدالت فضایی برقرار شود.     واژه های کلیدی: سیستم اطلاعات جغرافیایی؛ خدمات بهداشتی درمانی؛ ایران.

عنوان مقاله [English]

Locating Sanitary- Therapeutic centers using geographic information system (GIS) and Analytical Hierarchy Process (AHP) (Case study: Najaf Abad city)

نویسندگان [English]

• Hamid Reza Varesi ¹
• Nasrin Sharifi ²
• Mohammad Jasem Shahsavani ³

¹ Associate Professor, Geography and Urban Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran

² MSc, Geography and Urban Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran

³ MSc, Geography and Urban Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran

چکیده [English]

Introduction: In recent years spatial justice has gained special importance among planners and geographers. Since the urban public services form the structure, shape and the nature of the physical, social and urban space, Inequities in their distribution cause irreversible negative effects on the structure and the nature of city and social segregation of the people, and serious challenges in the city and urban management. Methods:  Accordingly, the purpose of this research was to evaluate the spatial distribution of Therapeutic centers and to identify the underserved areas regarding these Services in the Najaf Abad city using the localization standards and criteria of these services. To this end, we used the geographical information system (GIS), model Overlap index (IO) and the Analytical Hierarchy Process (AHP). By providing a comprehensive database of spatial distribution of medical centers’ in Najaf Abad we analyzed theses centers accessibility from all areas of the city and by taking the poor access of some areas to these services and considering other urban factors that influence localization we Provided a working model, in an attempt to look for the optimal spatial distribution pattern of Therapeutic centers in Najaf Abad using geographic information system (GIS). Results:  This was a descriptive analytical study and the results showed that given the performance Radius of 1000, 1500 and 2000, meter for the existing hospitals, some parts of the city were not within the Standard service area of the three available ones. Therefore, given the current situation, the establishment of new hospitals in the areas mentioned above, seems to be necessary. Also, given the service radius of 500 to 1000 meters for Sanitary- Therapeutic centers, Southern areas of the city were outside the performance Radius of such centers. Therefore, given the current status, establishment of new Sanitary - Therapeutic centers seems to be necessary. Conclusion: The amount and distribution utilities can play an effective role in spatial displacement of population and demographic changes. Since one of the criteria for sustainable urban development and social justice, according to a balanced distribution of urban facilities and services, The distribution of urban services, especially health services should be established in such a way that the space justice. Keywords: Geographic Information Systems; Health Services; Iran.