نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• عبدالرضا نوروزی چاکلی ¹
• رقیه قضاوی ²
• حمزه علی نورمحمدی ³

¹ دانشیار، کتابداری و اطلاع‌رسانی ، دانشکده‌ی علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

² کارشناس ارشد، علم‌سنجی، معاونت پژوهشی و فناوری، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان و دانشجوی دکترای علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

³ استادیار، کتابداری و اطلاع‌رسانی ، دانشکده‌ی علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

چکیده

مقدمه: با در نظر گرفتن تفاوت‌های موجود درعملکرد پژوهشی بین رشته‌های علوم پزشکی با سایر رشته‌ها از ابعاد مختلف تولید علم و اشاعه علم مشخص می‌شود که نمی‌توان مولفه‌های این حوزه‌ها و رشته‌های مربوط به آن را بدون تعدیل کردن و نرمال‌سازی به‌کار برد. لذا با توجه به نبود راهکار عملیاتی مشخص در این امر، این پژوهش بر این است تا به نرمال‌سازی و ارزش‌گذاری شاخص‌های ارزیابی عملکرد پژوهشی در حوزه‌ی پزشکی نسبت به سایر علوم بپردازد و نهایتاً ارزش‌ ها یا اوزان ایجاد شده را اعتبارسنجی کند.مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از نوع مطالعات علم‌سنجی است، که با توجه به اهداف پژوهش از روش‌های تحلیل محتوا، تکنیک ارزیابانه و توصیفی استفاده شده است. نمونه‌ی پژوهش شامل 107 نفر از پژوهشگران عضو هیأت علمی در رشته‌های مطرح در نقشه‌ی جامع علمی کشور در حوزه­های علوم پزشکی (34 نفر)، علوم انسانی و اجتماعی (19 نفر)، علوم فنی و مهندسی (23 نفر) و علوم پایه (30 نفر) بودند. عملکرد پژوهشی کامل نمونه‌ی تحقیق، استخراج و پس از سازماندهی مورد تحلیل قرار گرفت. ماتریس‌های دو به دو از تقسیم وزن بدست آمده برای هر مورد بر وزن دیگری محاسبه شد و براساس آن جداول ترسیم گردید. همچنین نتایج حاصل از کل محاسبات از سوی پژوهشگران مورد بررسی حوزه‌ی پزشکی مورد اعتبارسنجی قرار گرفت.یافته‌ها: طبق یافته‌ها در علوم پزشکی مقالات خارجی با 58.174% غالب ترین نوع تولیدات علمی در این حوزه‌ است. این حوزه در تولید مقالات خارجی، مقالات داخلی و طرح‌های تحقیقاتی در بین سایر حوزه‌ها جایگاه اول را دارد. با توجه به مقادیر و نسبت‌های هر یک از تولیدات، وزن هر یک از قالب‌های علمی در هر حوزه در مجموعه به‌دست آمد که با تقسیم اوزان حاصل شده، نسبت تولیدات حوزه‌ی پزشکی در مقابل سایر حوزه‌ها و سایر تولیدات همان حوزه ایجاد شد. با اعتبارسنجی نتایج حاصل شده به وسیله‌ی جامعه‌ی مورد بررسی، برای کل شاخص‌های مورد بررسی، سهم شاخص‌های استنادی در هر حوزه در مقایسه با سایر حوزه‌های علمی، اعتبار در حد زیاد ارزیابی شد.نتیجه‌گیری: به منظور مقایسه پذیر ساختن مولفه‌های تولید علم حوزه پزشکی با سایر حوزه‌ها نیاز به شاخص‌ها و ابزارهای علم‌سنجی و کتاب‌سنجی نرمال‌شده و تعدیل شده وجود دارد و همانطور که بررسی‌ها نشان داد، تاکنون به جز روش‌هایی چون نرمال‌سازی شاخص‌های موجود و یا پیشنهاد ایجاد پایگاهی با پوشش کامل از انواع منابع و به همه زبان‌ها و از این قبیل که راهکارهایی پرهزینه و یا بعضاً ناکارآمد به لحاظ حل کامل مسأله هستند، هنوز راهکاری عملیاتی ایجاد نشده است. لذا با بکارگیری شاخص‌ها و مقادیر ایجاد شده در این پژوهش می‌توان به مقادیر قابل اعتماد که مبنای ارزشیابی صحیح و سیاستگذاری دقیق باشد، دست یافت.

کلیدواژه‌ها

• واژه‌های کلیدی: نرمال‌سازی
• شاخص‌های ارزیابی پژوهش
• علوم پزشکی
• حوزه‌های علمی
• رشته‌های علمی

عنوان مقاله [English]

Validation, Normalization and Valuation of Research Evaluation Indicators in Medical Sciences than Other Scientific Fields

نویسندگان [English]

• Roghayeh Ghazavi ²
• Hamzeali Nourmohammadi ³

¹ Associate Professor, Library and Information Sciences, Faculty of Humanities, Shahed University, Tehran, Iran

² MSc, Scientometrics, Vice Chanscellery for Research and Technology, Isfahan University of Medical Sciences, Isfahan, PhD Student, Knowledge and Information Science, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

³ Assistant Professor, Library and Information Sciences, Faculty of Humanities, Shahed University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Introduction: According to Differences between Medical sciences and other fields, normalization tools of their components is require in scientometric analysis, because the evaluation and comparison of them considering differences between them is not possible. The aim of the research was validation, normalization and valuation of research evaluation indicators in medical sciences than other scientific fields.Methods: The category of this practical research was scientometrics and performed with using literature review, content analysis and survey techniques. From 424 people, a sample (n=107) of the productive researchers in the years 2008 to 2011 introduced by the Ministry of Science, Research and Technology. Researchers’ CV (by researcher made checklist) were collected and analyzed. In order to compare the scientific production and citation indicators values, the weight of each one was calculated. With using a proved questionnaire, the results were validated by researchers. SPSS19 and descriptive statistics were used for analyzing of data.Discussion: In medical sciences, foreign papers (58/185) are the dominant type between other scientific productions. Foreign papers, local papers and research projects are most in this field of science than others. The validity of results in all of the studied indicators was in high level (3/51-4/5).Conclusion: Using the values and weights of this can achieve to reliable and valid amounts which can be the base of correct assessment accurate policy making.

کلیدواژه‌ها [English]

• Accreditation
• Evaluation
• indicators, Research