نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• سعید پوردولتی ¹
• کاظم اشجعی ²
• سیمین خیاط‌زاده ³
• مصطفی فرحبخش ³
• مهران سیف فرشد ⁴
• احمد کوشا ⁵

¹ کارشناس ارشد، سلامت بین‌الملل و مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، مرکز کشوری مدیریت سلامت (NPMC) و مرکز بهداشت استان آذربایجان شرقی، تبریز، ایران

² دکتری حرفه‌ای، پزشکی عمومی، مرکز کشوری مدیریت سلامت (NPMC)، تبریز، ایران

³ دکتری حرفه‌ای، پزشکی عمومی، مرکز بهداشت استان آذربایجان شرقی، تبریز، ایران.

⁴ دکتری حرفه‌ای، پزشکی عمومی‌ و MPH، مرکز بهداشت استان آذربایجان شرقی، تبریز، ایران.

⁵ دانشیار، بیماری‌‌های عفونی و گرمسیری، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز، تبریز، ایران

چکیده

مقدمه: بخش خصوصی یکی از مهم‌ترین ارکان ارایه‌ی خدمات سلامت برای بیماران سلی به شمار می‌رود، ولی ارایه‌ی خدمات در این بخش به ویژه از نظر تأخیر در تشخیص، استفاده‌ی نادرست از داروهای ضد سل و عدم ثبت و نگهداری اطلاعات و آمار، نامطلوب می‌باشد.PPM TBDOTS (Public Private Mix in Tuberculosis Directly Observed Treatment Short course ) مؤثرترین استراتژی موجود برای کنترل سل می‌‌باشد. هدف این مطالعه ارایه‌ی یک برنامه‌ی جامع مدیریتی برای مشارکت بخش خصوصی و دولتی در TB DOTS برای مدیریت مؤثر بیماران سل و گزارش موارد از طریق یک سیستم اطلاعاتی و ارجاع در شهر تبریز بوده است.روش بررسی: این مطالعه در 5 مرحله و با استفاده از روش‌های مختلف پژوهش‌های کمی و کیفی انجام گرفت. مرحله‌ی اول، بررسی وضعیت موجود با استفاده از روش بررسی مقطعی از وضعیت موجود بیماری سل در استان آذربایجان شرقی و تبریز در سال 1384 بود. همچنین در این مرحله یک مطالعه‌ی تطبیقی برای مقایسه‌ی مدل‌های مختلف PPM TB DOTS در نقاط مختلف دنیا انجام شد. مرحله‌ی دوم آنالیز ذینفعان، مرحله‌ی سوم آنالیز نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدید‌ها بود که به روش کیفی انجام شد. روش نمونه‌گیری به صورت مبتنی بر هدف بود، داده‌ها با استفاده از مصاحبه‌ی نیمه ساختار یافته جمع‌آوری و با استفاده از روش آنالیز محتوای هدایت شده، آنالیز شدند. در مرحله‌ی چهارم ابزار توصیه شده از طرف سازمان جهانی بهداشت برای PPM DOTS با در نظر گرفتن شرایط محلی بومی‌سازی گردید. در مرحله‌ی آخر با استفاده از روش «هشت گام در رهبری تغییر» الگوی ارایه شده عملیاتی گردید.یافته‌ها: بررسی شاخص‌های سل استان آذربایجان شرقی در سال 1384 نشان داد که میزان بیماریابی اسمیر مثبت جدید در تبریز و استان به ترتیب 25 درصد و 5/28 درصد و میزان موفقیت درمان در تبریز و استان به ترتیب 94 درصد و 87 درصد بود. سهم سیستم شبکه‌‌ی بهداشتی درمانی شور در بیماریابی سل ریوی اسمیر مثبت در تبریز 4/3 درصد و سهم مراکز و مطب‌های خارج از سیستم شبکه‌ی بهداشتی درمانی 6/96 درصد بود. بررسی الگوهای مختلف PPM در نقاط مختلف دنیا نشان داد PPM ضمن این‌که باعث حفظ میزان موفقیت درمان می‌شود، موجب افزایش بیماریابی نیز گردیده است.نتیجه‌گیری: میزان بهبودی در بیماران سلی شناسایی شده در تبریز از وضعیت مطلوبی برخوردار است، اما در زمینه‌ی بیماریابی وضعیت موجود از میزان مورد انتظار پایین‌تر است. لازم است تا بخش خصوصی با حساسیت بیشتری در امر بیماریابی درگیر شود و هم‌سو با دستورالعمل کشوری در درمان و پیگیری بیماران عمل نماید. به طور کلی این طرح از نظر بهبود میزان بیماریابی، افزایش میزان رضایت و توان پرداخت بیماران، در مدیریت کنترل سل مؤثر است.واژه‌‌های کلیدی: مشارکت؛ بخش خصوصی؛ بخش دولتی؛ سل.

عنوان مقاله [English]

Development of Public Private Mix (PPM) TB DOTS in Tabriz, Iran

نویسندگان [English]

• Saeid Pourdoulati ¹
• Kazem Ashjaei ²
• Simin Khaiatzadeh ³
• Mostafa Farahbakhsh ³
• Mehran Sayffarshd ⁴
• Ahmad Kousha ⁵

¹ MSc, International Health, Health Services Management, National Public Health Management Center (NPMC), East Azerbaijan Province Health Center, Tabriz, Iran.

² MD, National Public Health Management Center (NPMC), Tabriz, Iran.

³ MD, East Azerbaijan Province Health Center, Tabriz, Iran.

⁴ MD, MPH, East Azerbaijan Province Health Center, Tabriz, Iran.

⁵ Associate Professor, Infectious Disease, Tabriz University of Medical Sciences, Tabriz, Iran.

چکیده [English]

Introduction: Private health care providers (PPs) considered a major gateway to the health services for TB (Tuberculosis) patients. However, TB management practices by PPs is inadequate. National TB program need to collaborate with private health care providers. This paper is aimed to provide a comprehensive management program for public private mix (PPM) in TB DOTS (directly observed treatment short course) for effective case management of TB patients and reporting through a proper referral and information system in Tabriz, Iran.Methods: Mixed quantitative and qualitative methods in 5 stages have been used including: 1) Cross sectional study of current TB situation in Tabriz, Iran and a comparative study of various PPM TB DOTS programs worldwide. 2,3) Stakeholder analysis and SWOT (Strengths, weaknesses, opportunities and threats) analysis using qualitative directed content analysis method 4) Adaptation of WHO’s recommended tools for PPM TB DOTS to local situation 5) Development of action plan using eight steps in leading change method.Results: 3.4% of new TB cases have been detected by public health network system and 96.6% by other health care providers. New smear positive case finding in Tabriz and East Azerbaijan province, Iran was 25% and 28.5% respectively. Treatment success rate in Tabriz and East Azerbaijan province, Iran was 94.8% and 87% respectively. All PPM DOTS findings showed that this program can significantly accelerate case finding while maintaining high cure rates.Conclusion: Cure rate in TB patients whom have been found in Tabriz, Iran is favorable, but case detection rate is less than expected. It is necessary to involve PPs with more sensitivity in case detection and more alliance with national TB program in treatment and patient follow up. Regarding improving case detection rate, promoting patient satisfaction, providing more accessibility and affordability the mentioned program would be an effective approach in management of TB control program.Key words: Partnership; Public Sector; Private Sector; Tuberculosis.