نوع مقاله : مقاله مروری نقلی

نویسندگان

• سیده صدیقه طاهرزاده موسویان ¹
• زاهد بیگدلی ²

¹ کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان، خوزستان، ایران

² استاد، علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز ، اهواز، ایران

چکیده

کتاب درمانی از جمله روش های درمانی تکمیلی برای تسکین بیماران و افرادی است که با مشکلات روانی یا رفتاری درگیر هستند. این مطالعه به منظور پاسخ به پرسش « آیا کتابداران کنونی واجد صلاحیت های لازم برای انجام کتاب درمانی هستند یا خیر؟» انجام شده است. مطالعه حاضر از نوع مروری نقلی است، و داده های مورد نیاز از طریق مرور منابع مرتبط فارسی و انگلیسی باتأکید بر مقاله های فارسی حاصل تحقیقات انجام شده در داخل از مهرماه سال 1391 تا مهرماه سال 1392 خورشیدی گردآوری شده است. داده ها با استفاده از کلیدواژه های کتاب درمانی، کتابداران، و آموزش مراجعان و برابر نهاده های انگلیسی آنها (user education, librarians, bibliotherapy) جمع آوری گردید که در مجموع بالغ بر 60 منبع دربازه زمانی مذکور بازیابی شد.در این پژوهش آثار مرتبط با ویژگی ها و مهارت های ضروری برای یک درما نگر موفق و همچنین سر فصل های فعلی در مقاطع مختلف رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و رشته کتابداری پزشکی مرور و تحلیل شد. در مجموع تعداد 13 مقاله فارسی، 14 مقاله انگلیسی، دو رساله انگلیسی،2 وب سایت فارسی و 5 وب سایت خارجی در مطالعه و نگارش مقاله حاضر جمعا 36 منبع مورد استفاده قرار گرفت. تعداد سر فصل ها در کل 5 مورد و شاملسه سر فصل دور ه های کارشناسی، کارشناسی ارشد، و دکترا در وزارت علوم، تحقیقاتو فناوری، و همچنین دو سرفصل دوره های کارشناسی و کارشناسی ارشد در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. با وجود این که در این مطالعه، آثار و گزارش های منتشره در حوزه کتاب درمانی در ایران از سال 1357 شمسی به بعد مد نظر بوده است، بررسی های انجام شده نشان داد که سابقه این موضوع در ایران به دو دهه پیش می رسد و مجموعه آثار معتبر منتشر شده بر مبنای قضاوت در مورد نشریه و نویسندگان در این زمینه به عدد 15 نمی رسد. در سر فصل های موجود رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و رشته کتابداری پزشکی هیچ درسی در ارتباط با موضوع کتاب درمانی وجود ندارد. به علاوه، کتابداران فعلی فاقد بسیاری از صلاحیت های لازم برای یک درمانگر موفق هستند. در شرایط کنونی کتابداران قادر به انجام کتاب درمانی به صورت مستقل نیستند. در شرایط کنونی و به لحاظ حساسیت روش کتاب درمانی ضرورت دارد کتابداران از استفاده از روش کتاب درمانی به صورت مستقل خودداری کنند. آن ها می توانند با کمک گروه متخصصان روانشناسی، مشاوره، پزشکی ، و روانپزشکی اقدام به استفاده از این روش کنند. با توجه به ارتباط نسبی بین علم اطلاعات و دانش شناسی با کتاب درمانی و انگیزه ی بالای کتابداران، گروه های کتابداری با همکاری متخصصان حوزه پزشکی می توانند اقدام به تأسیس گرایش و یا رشته کتاب درمانی کنند.

کلیدواژه‌ها

• کتاب درمانی
• کتابداران
• درمان های مکمل

عنوان مقاله [English]

Can Librarians Play a Role in Bibliotherapy?

نویسندگان [English]

• Seyyedeh Sedigheh Taherzadeh Mousavian ¹
• Zahed Bigdeli ²

¹ MA, Library and Information Sciences, Behbahan Khatem-Al-Anbia University of Technology, Khozastan, Iran

² Professor, Library and Information Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

چکیده [English]

Bibliotherapy is one of the complementary methods of treatment to cure those suffering from mental or behavioral problems. This research attempted to answer the question:"Are present librarians competent to do bibliotherapy?" This study is a review type; the data were gathered through reviewing relevant Persian and English sources. All Persian articles published as the result of local research were also studied. In this study, the literature on necessary traits and skills needed by a successful therapist as well as the curricula for medical librarians and Knowledge & Information Science students were also reviewed and analyzed.The present curricula are deprived of any courses dealing with bibliotherapy. Further, the present librarians do not enjoy required competencies as a successful therapist. Thus, librarians are not qualified to do bibliotherapy independently.Due to the importance of bibliotherapy as a treatment method, it is essential that librarians refrain from involving in bibliotherapy independently. They may use it when assisted by specialists in psychology, counselling, and/or psychiatry. Due to relative overlap of Knowledge & Information Science and Medical Librarianship fields with bibliotherapy, and highly motivated librarians, library departments may establish bibliotherapy courses with the help of medical experts.Keywords: Bibliotherapy; Librarians; Complementary Therapies.

کلیدواژه‌ها [English]

• Bibliotherapy
• Librarians
• Complementary Therapies