هاجر ستوده؛ نفیسه چنگیز؛ صدیقه هاشم‌نیا
دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1389
چکیده
مقدمه: جنبش دسترسی آزاد به اطلاعات علمی با فراهم آوری رایگان آخرین یافته‌های پژوهشی و مجراهای انتشاراتی بیشتر، می‌تواند فقر اطلاعاتی و انزوای حرفه‌ای دانشمندان کشورهای جنوب را کاهش دهد. به دلیل اهمیت این پدیده، بررسی چگونگی بهره‌گیری آنان از منابع آزاد ضروری است. پژوهش حاضر تلاش داشت به شناسایی رویکرد انتشاراتی و ارجاعی دانشمندان ...
بیشتر
مقدمه: جنبش دسترسی آزاد به اطلاعات علمی با فراهم آوری رایگان آخرین یافته‌های پژوهشی و مجراهای انتشاراتی بیشتر، می‌تواند فقر اطلاعاتی و انزوای حرفه‌ای دانشمندان کشورهای جنوب را کاهش دهد. به دلیل اهمیت این پدیده، بررسی چگونگی بهره‌گیری آنان از منابع آزاد ضروری است. پژوهش حاضر تلاش داشت به شناسایی رویکرد انتشاراتی و ارجاعی دانشمندان ایرانی به مجلات آزاد بپردازد. روش بررسی: پژوهش حاضر مطالعه‌ای توصیفی با رویکرد علم‌سنجی بوده، داده‌های مربوط به تولیدات علمی ایران و ارجاعات آن‌ها به کمک پایگاه Science Citation Index گردآوری شد. پس از استخراج داده‌ها، مجلات آزاد به کمک یافته‌های پژوهش‌های پیشین شناسایی و سپس مقالات و ارجاعات آزاد در داده‌های گردآوری شده از پایگاه SCI شناسایی شدند. در پایان به کمک روش‌های آماری توصیفی تحلیل شدند. یافته‌ها: بررسی‌های موضوعی نشان داد که دو حوزه مهندسی مواد و علوم چند رشته‌ای بیش از همه و دو حوزه فیزیک و پزشکی کمتر از همه به مجلات آزاد گرایش داشتند. بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون، شمار مقالات آزاد و ارجاعات آزاد ایران، روند رو به رشد دارد. رابطه بین شمار مقالات آزاد و شمار تولیدات کل ایران از الگویی خطی پیروی می‌کند، اما ترسیم شمار مقالات حاوی ارجاع آزاد و شمار ارجاعات آزاد بر حسب شمار تولیدات کل، الگویی توانی به دست می‌دهد.نتیجه‌گیری: به طور کلی رویکرد دانشمندان ایرانی به مجلات آزاد، رو به افزایش برآورد می‌شود. شمار مقالات آزاد با آهنگی ثابت افزایش می‌یابد، اما آهنگ رشد ارجاع به مجلات آزاد بیش از آهنگ رشد کل تولیدات ایران است. این تفاوت می‌تواند ناشی از شمار اندک مجلات آزاد و محدودیت پذیرش مقالات باشد، اما ارجاع به یک مقاله موجود با هیچ گونه محدودیت خارجی مواجه نیست. واژه‌های کلیدی: نشریات ادواری؛ استناد؛ ارجاع؛ انتشارات.
