نوع مقاله : مقالات پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه شیراز، شیراز
2 کارشناسی ارشد، کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان
3 استادیار، بیوشیمی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر
چکیده
مقدمه: جنبش دسترسی آزاد به اطلاعات علمی با فراهم آوری رایگان آخرین یافته‌های پژوهشی و مجراهای انتشاراتی بیشتر، می‌تواند فقر اطلاعاتی و انزوای حرفه‌ای دانشمندان کشورهای جنوب را کاهش دهد. به دلیل اهمیت این پدیده، بررسی چگونگی بهره‌گیری آنان از منابع آزاد ضروری است. پژوهش حاضر تلاش داشت به شناسایی رویکرد انتشاراتی و ارجاعی دانشمندان ایرانی به مجلات آزاد بپردازد. روش بررسی: پژوهش حاضر مطالعه‌ای توصیفی با رویکرد علم‌سنجی بوده، داده‌های مربوط به تولیدات علمی ایران و ارجاعات آن‌ها به کمک پایگاه Science Citation Index گردآوری شد. پس از استخراج داده‌ها، مجلات آزاد به کمک یافته‌های پژوهش‌های پیشین شناسایی و سپس مقالات و ارجاعات آزاد در داده‌های گردآوری شده از پایگاه SCI شناسایی شدند. در پایان به کمک روش‌های آماری توصیفی تحلیل شدند. یافته‌ها: بررسی‌های موضوعی نشان داد که دو حوزه مهندسی مواد و علوم چند رشته‌ای بیش از همه و دو حوزه فیزیک و پزشکی کمتر از همه به مجلات آزاد گرایش داشتند. بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون، شمار مقالات آزاد و ارجاعات آزاد ایران، روند رو به رشد دارد. رابطه بین شمار مقالات آزاد و شمار تولیدات کل ایران از الگویی خطی پیروی می‌کند، اما ترسیم شمار مقالات حاوی ارجاع آزاد و شمار ارجاعات آزاد بر حسب شمار تولیدات کل، الگویی توانی به دست می‌دهد.نتیجه‌گیری: به طور کلی رویکرد دانشمندان ایرانی به مجلات آزاد، رو به افزایش برآورد می‌شود. شمار مقالات آزاد با آهنگی ثابت افزایش می‌یابد، اما آهنگ رشد ارجاع به مجلات آزاد بیش از آهنگ رشد کل تولیدات ایران است. این تفاوت می‌تواند ناشی از شمار اندک مجلات آزاد و محدودیت پذیرش مقالات باشد، اما ارجاع به یک مقاله موجود با هیچ گونه محدودیت خارجی مواجه نیست. واژه‌های کلیدی: نشریات ادواری؛ استناد؛ ارجاع؛ انتشارات.
عنوان مقاله [English]
Iranian Scientists' Approach to Publishing in and Referencing to Open Access journals
نویسندگان [English]
- Hajar Sotudeh 1
- Nafiseh Changiz 2
- Sedigheh Hashem Nia 3
1 Associate Professor in Library and Information Sciences, Shiraz University, Shiraz
2 MSc in Library and Information Sciences, Isfahan Art University, Isfahan
3 Associate Professor in Biochemistry, Persian Gulf University, Bushehr
چکیده [English]
Introduction: Providing free access to the latest research and more publishing channels, Open Access (OA) is hoped to decrease the South countries' information poverty and professional isolation. Due to its particular importance, it is necessary to investigate how they exploit Open Access resources. Methods: Applying a citation analysis method, the present study explores Iranian scientists approach to publishing in and to citing Open Access journals. Using Science Citation Index, we extracted data related to Iranian scientific outputs. Using the list of prestigious Open Access journals previously identified, we then labeled Iranian Open Access papers and Open Access references. Applying regression analysis, we try to investigate the mathematical models that best fit the data to predict the growth rate of Iranian Open Access papers and references. Results: Iranian scientists in Material Engineering and Multidisciplinary Sciences are most inclined to Open Access journals, while those in Medicine and Health Sciences and Physical Sciences are the least. The results reveal that Iranians' approach to Open Access journals has been growing based on an exponential model. Open Access papers, plotted versus total Iranian papers, grow at a linear rate. However, Open Access references plotted versus total papers yield a power model. The same is true for papers citing Open Access Journals.Conclusion: Iranian scholars widely benefit from Open Access journals. However, disciplines differ in their patterns, as proved at international level, too. Generally, the number of Iranian Open Access papers are growing based on a constant rate, compared to that of their total papers; while the number of Open Access references is growing at a relatively more rapid rate. The difference may be due to differences in publication strategies. While scientists experience journal limitations in getting their papers accepted, they have few limitations, if any, in referencing to an accessible paper. Keywords: Periodicals; Citation; Cross Reference; Publications.
)