نوع مقاله : Short Communication(s)

نویسنده

• حمید سپهردوست

استادیار، اقتصاد، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

چکیده

مقدمه: توجه به مقوله‌ی بهداشت و درمان نقش مهمی را در سیاست‌گذاری‌های دولت برای بخش عمومی جوامع پیشرفته ایفا می‌کند و در واقع تعیین کننده‌ی موقعیت اقتصادی- اجتماعی کشور می‌باشد. به همین دلیل امروزه در اکثرکشورهای پیشرفته از بخش بهداشت و درمان علاوه بر رعایت استانداردهای لازم بهداشتی و تندرستی، انتظارات تولیدی، فراهم‌آوری فرصت‌های شغلی، کسب درآمد و سودآوری و همچنین بسترسازی مناسب اجتماعی را دارند. هدف از این تحقیق، بررسی چگونگی توزیع شاخص‌های مهم بهداشتی- درمانی در کشور، سنجش درجه‌ی توسعه ‌یافتگی استان‌ها از نظر برخورداری از امکانات بهداشتی- درمانی و بررسی عوامل مؤثر در تفاوت‌های بین استانی بوده است.روش بررسی: دراین مطالعه‌ی توصیفی، جهت بررسی توزیع منطقه‌ای امکانات بهداشتی- درمانی، سنجش درجه‌ی توسعه ‌یافتگی و بررسی عوامل مؤثر، داده‌های اطلاعاتی مرتبط با 18 شاخص بهداشت و درمان از سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، شبکه‌ی بهداشت و مرکز آمار ایران مربوط به سال‌های 87-1385 جمع‌آوری شد. از مدل‌های کمی آماری نظیر شاخص‌های نسبی، روش استاندارد، ضریب محرومیت، تاکسونومی عددی و تحلیل عاملی برای تجزیه و تحلیل شاخص‌ها و سنجش درجه‌ی توسعه ‌یافتگی استان‌ها از نظر برخورداری از امکانات بهداشتی- درمانی استفاده گردید. مطالعه‌ی حاضر به صورت اسنادی و بر اساس داده‌های اطلاعاتی منابع مربوط صورت پذیرفته و از اعتبار لازم برخوردار است. داده‌ها توسط نرم‌افزارهای Minitab و SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته‌ها: نتایج حاصل از استخراج مؤلفه‌های اصلی (Principal Component) تأثیرگذار بر روی تفاوت‌های بین استانی از نظر امکانات بهداشتی- درمانی نشان داد که حدود 76 درصد از تفاوت‌های منطقه‌ای، ناشی از توزیع نامتعادل 5 عامل اصلی شامل پزشک متخصص، مراکز بهداشتی- درمانی شهری، مراکز بهداشتی- درمانی روستایی، تعداد انشعابات فاضلاب شهری و خانه‌های بهداشت در مناطق استانی کشور می‌باشد. همچنین نتایج سنجش درجه‌ی توسعه‌ یافتگی نشان داد که با توجه به شاخص‌های در نظر گرفته شده در بخش بهداشت و درمان، استان‌های یزد، سمنان و اصفهان جزء استان‌های برتر و استان‌های سیستان و بلوچستا ن،کهگیلویه و بویر احمد و لرستان در زمره‌ی استان‌هایی با درجه‌ی توسعه یافتگی بسیار پایین از جنبه‌ی برخورداری از تسهیلات بهداشتی- درمانی قرار دارند.نتیجه‌گیری: در نظام کارآمد اقتصادی- اجتماعی، توجه داشتن به اصول اولیه، رفع نیازهای اساسی و اصلاح زیر ساخت‌های آموزشی- بهداشتی جامعه، جزء وظایف اساسی دولت و مسؤولین اجرایی آن نظام محسوب می‌شود و در این راستا، ارایه‌ی برنامه‌های پیشنهادی در زمینه‌ی ریشه‌کن کردن فقر اجتماعی- اقتصادی و از میان بردن نابرابری‌ها و تفاوت‌های منطقه‌ای در داخل کشور، ضروری به نظر می‌رسد. به طوری که با پیگیری و اجرای اصل 44 قانون اساسی در آینده، وظیفه‌ی کنترلی و نظارتی دولت در توزیع مناسب‌تر خدمات بهداشتی- درمانی، مهم‌تر از وظیفه‌ی ارایه‌ی مستقیم خدمات ناشی از وظیفه‌ی تصدی‌گری او خواهد بود.واژه‌‌های کلیدی: بهداشت و تندرستی؛ توسعه؛ شاخص‌‌‌ها.

عنوان مقاله [English]

Factors Affecting the Development from the Viewpoint of Health Indicators

نویسنده [English]

• Hamid Sepehrdoust

Assistant Professor, Economics, Boo Ali Sina University, Hamedan, Iran.

چکیده [English]

Introduction: The aim of the present study is to show regional disparities in Iran through measurement of the level of development of different provinces with respect to their accessibility to the health and medicare facilities.Methods: To accomplish the above mentioned purpose, data regarding 18 health and medicare indexes for the years 2006-2008, have been collected. The quantified methods such as numerical Taxonomy, coefficient of deprivation, standardized method and factor analaysis have been used to analyze the data and classify the provinces according to the health care indicators and related facilities.Results: The results show that, five main factores i.e. Specialists, Urban Health Centers, Rural Health Centers, Urban waste water Drainage Units and Sub Rural Health Centers are responsible for regional disparities among the provinces with respect to the health indexes. Ranking analysis show that according to the available data, provinces like Yazd, Semnan and Isfahan had the highest developing degree and provinces like Sistan Balochstan, Kohgiloye Boyer Ahmad and Lorestan had the lowest level of development with respect to the rate of accessibility to health and medicare facilities in Iran.Conclusion: In an efficient socio-economic system, considering the basic principles, basic needs and improve community health education infrastructure are the basic tasks that should be regarded by system administrators.Keywords: Health; Development; Indicators.