نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، دانشکده بهداشت، قزوین، ایران
2 مدرس، مدیریت خدمات بهداشتی، درمانی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، اهواز و دانشجوی دکتری سیاست سلامت، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران (نویسنده مسئول) ایمیل: hossein_comely1367@yahoo.com
3 مربی، مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی اهواز، اهواز، ایران
4 دانشجوی دکتری مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، دانشکده مدیریت و اطلاعات پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران علوم، تهران، ایران
5 مدیریت خدمات سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، قزوین، ایران
چکیده
مقدمه: رفتارهای شهروندی، رفتارهایی هستند که به طور مستقیم در سیستم پاداش‌دهی رسمی سازمان ذکر نشده و اغلب نیز به فراموشی سپرده می‌شوند و اغلب نیز داوطلبانه تلقی می‌گردند. اما با این وجود در انجام فعالیت‌های سازمان نقش مؤثری دارند. کیفیت زندگی کاری شاخصی است که می‌تواند از مسایل عمده‌ی کارکنان اطلاعات ارزشمند و سازنده‌ای در اختیار مدیریت قرار دهد و باعث ایجاد احساس مالکیت، خودگردانی، مسؤولیت و احساس امنیت و ... در آنان شود که نتیجه‌ی آن افزایش بهره‌وری کارکنان می‌باشد. این مطالعه با هدف تعیین رابطه‌ی رفتار شهروندی سازمانی و کیفیت زندگی کاری کارکنان مراکز آموزشی- درمانی دانشگاه‌های علوم پزشکی قزوین انجام شده است.
روش بررسی: مطالعه‌ی حاضر مقطعی- تحلیلی می‌باشد که در سال 1389 بر روی 117 نفر از کارکنان پزشکی، پرستاری، پاراکلینیک و پشتیبانی انجام شد که به صورت تصادفی ساده از بیمارستان‌های تابعه‌ی دانشگاه علوم پزشکی قزوین انتخاب شده بودند. برای جمع‌آوری داده‌ها از دو پرسش‌نامه‌ی Williams-Anderson دارای پایایی (81 درصد) و روایی (صوری و محتوایی) و Casio دارای پایایی (87 درصد) و روایی (صوری و محتوایی) استفاده شد و داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS نسخه‌ی 11 و از طریق آزمون همبستگی Spearman (جهت بررسی رابطه‌ی بین رفتار شهروندی سازمانی و کیفیت زندگی کاری)،2χ (برای بررسی رابطه‌ی بین مؤلفه‌های رفتار شهروندی سازمانی و کیفیت زندگی کاری)، t و آنالیز واریانس (به منظور بررسی تفاوت بین رفتار شهروندی سازمانی و کیفیت زندگی کاری کارمندان بیمارستان‌ها بر حسب ویژگی‌های دموگرافیک) تحلیل شد.
یافته‌ها: کیفیت زندگی کاری نسبت به رفتار شهروندی سازمانی در بین اعضای نمونه، میانگین بالاتری را به خود اختصاص داده بود و در بین ابعاد رفتار شهروندی سازمانی بیشترین میانگین، مربوط به نوع دوستی (89/0) و کمترین میانگین مربوط به فضیلت (78/0) بود. مؤلفه‌های فضیلت، تکریم و نوع دوستی همبستگی مستقیم با کیفیت زندگی کاری داشتند. به جز رابطه‌ی رفتار شهروندی سازمانی و کیفیت زندگی کاری هیچ یک از این رابطه‌ها از نظر آماری معنی‌دار نبودند. ضریب همبستگی بین رفتار شهروندی سازمانی و کیفیت زندگی کاری 177/0- بود. یعنی بین رفتار شهروندی سازمانی و کیفیت زندگی کاری رابطه‌ی معنی‌دار معکوس وجود دارد (05/0 ≥ P).
نتیجه‌گیری: با افزایش کیفیت زندگی کاری می‌توان عملکرد و بهره‌وری کارکنان را ارتقا داد. همچنین تقویت هر بعد از رفتار شهروندی سازمانی سایر ابعاد را تحت تأثیر قرار داده و فضای مطلوب را برای انجام وظایف فراهم می‌آورد. با توجه به رابطه‌ی معکوس بین کیفیت زندگی کاری و رفتار شهروندی سازمانی، مدیریت بیمارستان‌ها باید خط‌مشی‌های مناسب جهت هم جهت کردن این دو عنصر سازمانی اتخاذ کنند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Relationship between Organizational Citizenship Behavior and Quality of Work Life among the Staff of University Hospitals in Qazvin University of Medical Sciences, Iran*
نویسندگان [English]
- Rafat Mohebi-Far, 1
- Hossein Safari 2
- Hasan Jafari, 3
- Bahman Ahadinejad 4
- Mahdieh Torka 5
1 Assistant Professor, Health Services Management, Qazvin University of Medical Sciences, School of Health, Qazvin, Iran
2 Lecturer, Health Services Management, School of Health, Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences, Ahvaz AND PhD Candidate, Health Policy, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran (Corresponding Author) Email: hossein_comely1367@yahoo.com
3 Instructor, Health Services Management, School of Health, Ahvaz University of Medical Sciences, Ahvaz, Iran
4 PhD Candidate, Health Services Management, School of Management and Medical Information, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
5 Health Services Management, School of Health, Qazvin University of Medical Sciences, Qazvin, Iran
چکیده [English]
Introduction: Citizenship behaviors are behaviors which are not mentioned directly in the formal rewarding
system of organization and often are forgotten and usually are regarded as voluntary; nonetheless, they affect
the activities of organization. Quality of work life is an important index which can provide enough and
beneficial information for management from employees-related major issues and creates sense of ownership,
autonomy, responsibility and security for them which may result in increasing productivity of employees.
This study aimed to analyze the relationship between organizational citizenship behavior and quality of work
life in university hospitals affiliated to Qazvin University of Medical Sciences, Qazvin, Iran.
Methods: This was an analytic cross-sectional study which performed on 117 physicians, nurses and
para-clinical and supporting staff who were selected randomly from university hospitals affiliated to
Qazvin University of Medical Sciences. Williams-Anderson and Casio questionnaires were used for data
collection and data were analyzed using SPSS version 11 and Spearman, chi-square, Student’s t-test and
ANOVA tests were employed.
Results: Quality of work life had obtained higher mean score than organizational citizenship behavior.
Among organizational citizenship behavior’s dimensions, the highest mean score was for altruism (0.89),
and the least belonged to the civic virtue (0.78). There was a direct correlation between quality of work life
and reverence, civic virtue and altruism. None of these relationships were statistically significant except the
relationship between organizational citizenship behavior and quality of work life. Correlation coefficient
between organizational citizenship behavior and quality of work life was -0.177. It means that there was an
indirect significant correlation between organizational citizenship behavior and quality of work life (P < 0.05).
Conclusion: Improving quality of work life will affect performance and productivity of employee and
also any improvement in each dimension of organizational citizenship behavior affects other dimensions
and creates a desirable environment for implementing tasks. Considering the adverse relationship between
quality of work life and organizational citizenship behavior, hospital managements should implement
appropriate procedures in order to make them paralleled.
کلیدواژه‌ها [English]
- Organizational Citizenship Behavior
- Quality of Life
- Personel
- Productivity
- Hospitals
"Citizenship. The Academy of Management Journal 1983; 26(4): 587-95.
2. Gabor A, Mahoney JT. Chester Barnard and the systems approach to nurturing organizations. In: Witzel M, Warner
M, Editors. The Oxford Handbook of Management Theorists. Oxford, UK: Oxford University Press; 2010.
3. Katz D, Kahn RL. The social psychology of organizations. New Jersey, NJ: Wiley; 1978.
4. Hasani-e Kakhaki A, Gholipour A. Organizational citizenship behavior;a way towards improving organizational
performance for customer. Iranian Journal of Trade Studies 2007; 11(45): 115-45. [In Persian].
5. Organ DW. Organizational citizenship behavior: the good soldier syndrome. Lexington, MA: Lexington Books; 1988.
6. Farh JL, Earley PC, Lin SC. Impetus for Action: A Cultural Analysis of Justice and Organizational Citizenship
Behavior in Chinese Society. Administrative Science Quarterly 1997; 42(3): 421-44.
7. Organ DW, Ryan K. A Meta-Analytic Review of Attitudinal and Dispositional Predictors of Organizational
Citizenship Behavior. Personnel Psychology 1995; 48(4): 775-802.
8. Chen XP, Hui C, Sego DJ. The Role of Organizational Citizenship Behavior in Turnover: Conceptualization and
Preliminary Tests of Key Hypotheses. Journal of Applied Psychology 2013; 83(6): 922.
9. Lepine JA, Erez A, Johnson DE. The nature and dimensionality of organizational citizenship behavior: a critical
review and meta-analysis. J Appl Psychol 2002; 87(1): 52-65.
10.Graham JW. An essay on organizational citizenship behavior. Employee Responsibilities and Rights Journal 1991; 4(4): 249-70. 11.Bolino MC, Turnley WH, Niehoff BP. The other side of the story: Reexamining prevailing assumptions about
organizational citizenship behavior. Human Resource Management Review 2004; 14(2): 229-46.
12.Naderi N, Rajai-pour S, Jamshidian A. Concepts and strategies of empowering employee. Tadbir 2007; 18(186):
65-7. [In Persian].
13.Ghodarzi A. Productivity and quality of work life. Tehran, Iran: Ayene Weekly Press; 2006. p. 269. [In Persian].
14.MacKenzie SB, Podsakoff PM, Fetter R. The Impact of Organizational Citizenship Behavior on Evaluations of
Salesperson Performance. Journal of Marketing 1993; 57(1): 70-80.
15.Gholipour A, Balaghi I, Ghasemi A, Roohi Khalili M. Verification of Women's Negative Stereotypes in
Organizations. Women in Development & Politics 2007; 5(3): 141-68. [In Persian].
16.Williams LJ, Anderson SE. Job Satisfaction and Organizational Commitment as Predictors of Organizational
Citizenship and In-Role Behaviors. Journal of Management 1991; 17(3): 601-17.
17.Modarres M. Studying the effect of quality of work life on increasing production of Zob-Ahan-e Isfahan
[MSc Thesis]. Isfahan, Iran: Khorasghan Branch, Islamic Azad University; 2008. [In Persian].
18. Seyfi H. Study of the relationship between quality of work life and organizational commitment of hospitals staff
of Sanandaj universities in 2006 [MSc Thesis]. Tehran, Iran: School of Management and Medical Information,
Iran university of Medical Sciences; 2008. [In Persian].
19.Gholparvar M, Rafizade P. Organizational citizenship behavior promotion pattern through job attitudes,
occupational improvement, leadership support and empowerment. Basirat 2009; 16(44): 27-46.
20.Rezaei Dizgah M, Goodarzvand Chegini M, Bisokhan R. Relationship between job satisfaction and employee job
performance in Guilan public sector. J Basic Appl Sci Res 2012; 2(2): 1735-41.
21. Ramin-mehr H, Hadizade-moghaddam A, Ahmadi E. Study the relationship between organizational justice perception
and organizational citizenship behavior. Transformation Managemet Journal 2009; 1(2): 65-89. [In Persian].
22.Mardani-Hamoule M, Heydari H. Study of the relationship between organizational justice with organizational civil
behavior among hospital, staff. Journal of Medical Ethics and History of Medicine 2009; 2(2): 48-54. [In Persian].
23.Naami AA, Shokrkon H. A study between Organizational Justice and Organizational Citizenship Behaviour in
Industrial organization in Ahvaz. Jounal of Education and Psychology 2006; 13(1): 79-92. [In Persian].
24.Yoon C. The effects of organizational citizenship behaviors on ERP system success. Computers in Human
Behavior 2009; 25(2): 421-8.
25.Altuntas S, Baykal U. Relationship Between Nurses' Organizational Trust Levels and Their Organizational
Citizenship Behaviors. Journal of Nursing Scholarship 2010; 42(2): 186-94.
26.Dehghannyieri N, Salehi T, Asadinoghabi AA. Assessing the quality of work life, productivity of nurses and their
relationship. Iran J Nurs Res 2008; 3(8-9): 27-38. [In Persian].
27.Hosseini M, Naderian M, Homaei R, Mousavi Z. The Relationship between the Quality of Work Life and the
Organizational Commitment in Employees of Esfahan Physical Education Organization. Sport Management
2009; (2): 167-82. [In Persian].
28.Khaghanizadeh M, Ebadi A, Cirati nair M, Rahmani M. The study of relationship between job stress and quality
of work life of nurses in military hospitals. J Mil Med 2008; 10(3): 175-84. [In Persian].
29.Hoveida R, Naderi N. A study on Isfahan University Employees OCB. Journal of Social and Human Sciences
2009; 9(33): 103-18. [In Persian].
30. Tang TL, Ibrahim AH. Antecedents of organizational citizenship behavior revisited: Public personnel in the
United States and in the Middle East. Public Personnel Management 1998; 27(4): 529-50.
31.Bogler R, Somech A. Influence of Teacher Empowerment on Teachers' Organizational Commitment,
Professional Commitment and Organizational Citizenship Behavior in Schools. An International Journal of
Research and Studies 2004; 20(3): 277-89.
32.Medley F, Larochelle DR. Transformational leadership and job satisfaction. Nurs Manage 1995; 26(9):
64JJ-64LL, 64NN.
33.Dargahi H, Gharib M, Ghodarzi M. Review of quality of work life of Tehran university of medical sciences staff.
Hayat 2007; 13(2): 13-21. [In Persian].
34.Bazaz-Jazayeri A, Pardakhtchi M. Formulation of quality of work life assessment model within organizations.
Journal of Iran Management Sciences 2007; 2(5): 124-51. [In Persian].
35.Doaei H, Mortazavi S, Nouri A. Modeling of the impact of organizational support perception on organizational
citizenship behavior: studied in: Pars five stars hotel. Journal of Executive Management 2010; 10(1): 14-33.
[In Persian].
)