نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• بهروز پورآقا ¹
• ابوالقاسم پوررضا ²
• علی حسن زاده ³
• محمد Mehdi صدرالهی ⁴
• خلیل اهوازی ⁵

¹ استادیار، مدیریت خدمات بهداشتی- درمانی، دانشکده‌ی بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی البرز، کرج، ایران

² استاد، خدمات بهداشتی- درمانی، دانشکده‌ی بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران

³ چشم پزشک، رئیس هیأت مدیره‌ی سازمان بیمه‌ی سلامت ایران، سازمان بیمه‌ی سلامت ایران، تهران، ایران

⁴ پزشک عمومی، معاون مدیر کل درمان غیر مستقیم، سازمان تأمین اجتماعی، تهران، ایران

⁵ پزشک عمومی، مدیر کل درمان غیر مستقیم، سازمان تأمین اجتماعی، تهران، ایران

چکیده

مقدمه: دارو، حلقه‌ی جداناپذیر از زنجیره‌ی درمان است و نقص فرایند درمان به دلیل هزینه‌ی بالای دارو یا عدم دسترسی مناسب به دارو، مطمئناً هزینه‌های بیشتری را در فرایند درمان به دنبال دارد. هدف این مطالعه، تعیین میزان تأثیر درآمد خانوار، دسترسی جغرافیایی، پرداخت مستقیم بیمار، ویزیت پزشکان و میزان بستری بیمه شدگان، بر میزان بهره‌مندی از داروهای تحت پوشش بیمه در داروخانه‌های طرف قرارداد سازمان تأمین اجتماعی بود. روش بررسی: این پژوهش به صورت تحلیلی انجام شد. برای سنجش تأثیر مؤلفه‌های مذکور بر میزان بهره‌مندی از دارو، از بانک‌های اطلاعاتی سازمان تأمین اجتماعی در هر استان طی سال‌های 88-1377 استفاده شد. جامعه‌ی پژوهش، 24 میلیون نفر از افراد تحت پوشش این سازمان بودند که طی این سال‌ها برای دریافت دارو به بخش درمان مستقیم و غیر مستقیم سازمان مراجعه نموده بودند. برای تخمین مدل از رگرسیون دو طرف لگاریتمی با لحاظ اثرات ثابت و از نرم‌افزار Eviews نسخه‌ی 7 استفاده شد. یافته‌ها: یافته‌های تخمینی حاصل از مدل نشان داد که بار مراجعه به پزشکان متخصص (37/0 = β)، میزان موارد بستری در درمان غیر مستقیم (17/0 = β)، دسترسی جغرافیایی به داروخانه (17/0 = β)، بار مراجعه به پزشکان عمومی (16/0 = β) و پرداخت از جیب بیماران (12/0- = β) به ترتیب بیشترین تأثیر بر بهره‌مندی از داروهای تحت پوشش را داشته‌اند. همچنین هزینه‌ی خانوار (924/0 = P و 005/0- = β)، میزان بستری (076/0 = P و 033/0 = β) و ویزیت پزشکان در درمان مستقیم (577/0 = P و 026/0 = β)، تأثیر معنی‌دار بر بهره‌مندی از دارو در داروخانه‌ی طرف قرارداد نداشته است. نتیجه‌گیری: اهمیت تأمین دارو برای بیمه شدگان به قدری بالا است که افزایش هزینه‌های دارویی بیمه شدگان نمی‌تواند مانع از مصرف آنان شود. بنابراین این موضوع می‌تواند زمینه‌ی هزینه‌های کمرشکن را برای برخی از خانواده‌ها مهیا سازد. همچنین سیاستگذاران درمان سازمان تأمین اجتماعی باید در توزیع عادلانه‌ی منابع درمان در استان‌های مختلف کشور تأمل بیشتری داشته باشند تا پیامد آن، بهره‌مندی عادلانه‌تر از خدمات درمانی باشد. واژه‌های کلیدی: تأمین اجتماعی؛ هزینه‌های دارویی؛ بهره‌مندی

عنوان مقاله [English]

Pharmaceutical Costs in Social Security Organization and Components Influencing its Utilization

نویسندگان [English]

• Behrooz Pouragha ¹
• Abolghasem Pourreza ²
• Ali Hasanzadeh ³
• Mohammad Sadrollahi ⁴
• Khalil Ahvazi ⁵

¹ Assistant Professor, Health Services Management, School of Public Health, Alborz University of Medical Sciences, Karaj, Iran

² Professor, Health Services Management, School of Public Health, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran

³ Ophthalmologist, Iran Health Insurance Organization, Tehran, Iran

⁴ Deputy of Indirect Treatment Manager, Deputy of Health, Social Security Organization, Tehran, Iran

⁵ Deputy of Health, Social Security Organization, Tehran, Iran

چکیده [English]

Introduction: Medicine is an inseparable link of health chain; a flaw in health process for high expenditures of the medicine or inappropriate access shall certainly bring higher costs in the mentioned procedure. The present study aimed to evaluate the impact of the households’ income, geographical access, patients’ direct payment, physician's visit and insured' inpatient rate on the amount of medicine utilization in the pharmacies contracted with the Social Security Organization (SSO). Methods: This was a descriptive and analytical study. The bank data in 1988-2009 from SSO's provincial branches were used to evaluate the impact of the above mentioned elements on drug utilization rate. The study subjects included 24 million individuals under coverage of the organization appearing before the direct and indirect health section to receive medicine during the mentioned years. We analyzed the data using linear fixed-effects models by EViews Software. Results: The findings of the study showed that the specialist's visit (β=0.37), inpatient rate in indirect health section (β=0.17), geographical access (β=0.17), GP's visit (β=0.16) and out of pocket (OOP) payment (β= -0.12) had the highest impact on drug utilization, respectively. The households’ income (P=0.927; β= -0.005), inpatient rate (P=0.076; β= 0.033) and physician's visit in direct health section (P=0.577, β= 0.026) had not significant effect on the medicine utilization in the contracted pharmacies. Conclusion: Drug provision is of high importance in away that any growth in the price does not play an avoiding role in its consumption, which may cause catastrophic costs for some households. The SSO's policy makers shall ponder about the upright distribution in order for better healthcare services utilization. Keywords: Social Security; Drug Costs; Utilization