حلیمه صادقی؛ مریم اخوتی
دوره 11، شماره 4 ، آبان 1393، ، صفحه 435-442
چکیده
مقدمه: جامعیت و مانعیت دو معیار مهم برای سنجش کارایی و عملکرد نظام‌های بازیابی اطلاعات است. هدف از این پژوهش مقایسه مانعیت و جامعیت پایگاه‌های فارسی زبان IranMedex، بانک اطلاعات نشریات کشور (MagIran) و پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهیScientific Information Database (SID) در بازیابی اطلاعات حوزه داروسازی بوده است. روش بررسی: این پژوهش تحلیلی ...
بیشتر
مقدمه: جامعیت و مانعیت دو معیار مهم برای سنجش کارایی و عملکرد نظام‌های بازیابی اطلاعات است. هدف از این پژوهش مقایسه مانعیت و جامعیت پایگاه‌های فارسی زبان IranMedex، بانک اطلاعات نشریات کشور (MagIran) و پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهیScientific Information Database (SID) در بازیابی اطلاعات حوزه داروسازی بوده است. روش بررسی: این پژوهش تحلیلی است که در آن از روش مقایسه‌ای و مشاهده مستقیم توسط کاربر نهایی استفاده شده است. حجم نمونه مقالات بازیابی شده از وب‌سایت سه پایگاه IranMedex، MagIran و SID بوده است. ابزار گردآوری داده‌ها چک‌لیست بود که روایی آن توسط متخصصین کتابداری و اطلاع‌رسانی تأیید شد. ابتدا کلیدواژه‌های مربوط به مقالات دو شماره (7 و 8) جلد بیست و یکم مجلهBehavioural Pharmacology لیست و توسط متخصصین داروسازی کلیدواژه‌های مرتبط با این حوزه مشخص شد و محقق با استفاده از ده کلیدواژه درسطح ملی به جستجو در سه پایگاه IranMedex، MagIran و SID پرداخت. نتایج به دست آمده در نرم‌افزار Excel جهت تعیین توزیع فراوانی و میزان همپوشانی پایگاه‌ها ذخیره شد و به متخصصین حوزه داروسازی برای تشخیص مدارک مرتبط بازیابی شده ارجاع داده شد و در نهایت با قرار دادن داده‌ها در فرمول جامعیت نسبی و مانعیت که بارها در پژوهش‌های گوناگون استفاده و اعتبار آنها سنجیده شده، میزان این دو مقوله تعیین گردید. همچنین داده‌ها با روش‌های آمار توصیفی (فراوانی) و آمار استنباطی (آزمون کای دو) با استفاده از نرم‌افزار11.5 SPSS در سطح معنی‌داری 0.05>P تجزیه و تحلیل شد یافته‌ها: مقالات بازیابی شده از پایگاه IranMedex 615 مقاله، پایگاه MagIran 375 مقاله و پایگاه SID 116 مقاله بوده است. پایگاه IranMedex جامعیت نسبی بالاتری در حوزه داروسازی نسبت به دو پایگاه دیگر داشته است (39 درصد) و پایگاه SID در بازیابی اطلاعات حوزه داروسازی از مانعیت بیشتری نسبت به دو پایگاه IranMedex و MagIran برخوردار بوده است (1/55 درصد) و IranMedex و MagIran نیز همپوشانی بیشتری با هم داشته‌اند (219 مقاله مشترک). نتیجه گیری: با توجه به نتایج این تحقیق، پژوهشگران حوزه داروسازی می‌توانند در انتخاب پایگاه اطلاعاتی جهت جستجوی اطلاعات مورد نیاز خود بهتر تصمیم‌گیری کنند. اگر جامعیت پایگاه برایشان اهمیت دارد از IranMedex استفاده کنند و اگر به پایگاهی با مانعیت بالا (دقت بازیافت) نیاز دارند از پایگاه SID استفاده نمایند.
ملیحه نیک کار؛ نیلوفر برهمند
دوره 11، شماره 4 ، آبان 1393، ، صفحه 454-463
چکیده
مقدمه: همکاری علمی بین‌المللی یکی از زاویه‌های مهم همکاری علمی است که بررسی خصوصیات آن در میان محققان می‌تواند جنبه‌های تازهای از رفتارهای ارتباط علمی آنها را روشن نموده و در تدوین سیاستگذاریها، مدیریت استراتژیک پژوهش و تسهیل همکاری به کار گرفته شود. در این راستا، هدف پژوهش حاضر تعیین همکاری علمی بین‌المللی اعضای هیأت ...
بیشتر
مقدمه: همکاری علمی بین‌المللی یکی از زاویه‌های مهم همکاری علمی است که بررسی خصوصیات آن در میان محققان می‌تواند جنبه‌های تازهای از رفتارهای ارتباط علمی آنها را روشن نموده و در تدوین سیاستگذاریها، مدیریت استراتژیک پژوهش و تسهیل همکاری به کار گرفته شود. در این راستا، هدف پژوهش حاضر تعیین همکاری علمی بین‌المللی اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز بوده است. روش بررسی: روش پژوهش حاضر تحلیل استنادی و نوع مطالعه کاربردی بوده است. این مطالعه بر روی مقالات جستجو شده در پایگاه استنادی Web of Science در بازه زمانی سال‌های 2011- 2005 میلادی انجام گرفته است. پس از بررسی و پالایش در برنامه Excel در نهایت تعداد 338 مقاله به دست آمد. یافته‌ها با استفاده از آمار توصیفی ( نمودارهای فراوانی) و آمار استنباطی (ضریب همبستگی اسپیرمن) در نرم‌افزار Excel تحلیل شد. یافته‌ها: تعداد کل مقالات تألیف مشترک همکاری بین‌المللی در طول دوره مورد بررسی 338 عدد بوده است که برابر با 6/11 درصد کل مقالات نمایه شده در Web of Science (2893 عدد) بوده است. ضریب همبستگی اسپیرمن نشان‌دهنده رابطه‌ای مثبت میان نرخ رشد کل مقالات با مقالات تألیف مشترک بین‌المللی است (344/0rs= )0 بیشترین همکاری به ترتیب با ایالات متحده آمریکا، استرالیا و انگلستان بوده است. در مجموع 313 عضو هیأت علمی دانشگاه شیراز در چرخه تألیف مشترک بین‌المللی فعالیت داشته‌اند. نتیجه‌گیری:به طورکلی می‌توان گفت روند تألیفات مشترک بین‌المللی اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در دوره مورد بررسی رو به افزایش بوده است. در عین حال، نسبت مقالات تألیف مشترک بین‌المللی در مقایسه با کل مقالات پایین است. از طرف دیگر، معنی‌دار نبودن رابطه میان افزایش تولیدات علمی و افزایش همکاری‌ها می‌تواند حاکی از آن باشد که رشد کل مقالات الزاماً معلول رشد مقالات تألیف مشترک بین‌المللی نیست. عکس این رابطه نیز می‌تواند صحیح باشد.
محمدعلی سهم‌الدینی؛ زلیخا محمودی؛ شیرین دهقان
دوره 11، شماره 3 ، شهریور 1393، ، صفحه 316-325
چکیده
مقدمه: ارزیابی برونداد علمی مراکز تحقیقاتی ضمن تعیین مراکز فعال، می‌تواند در توزیع عادلانه بودجه و نیروی انسانی مؤثر باشد. هدف این پژوهش ارزیابی برونداد علمی مراکز تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی شیراز از طریق شاخص‌های ارزیابی برونداد در پایگاه استنادی اسکوپوس است. روش بررسی: این پژوهش کاربردی و به روش توصیفی مقطعی انجام گرفت. ...
بیشتر
مقدمه: ارزیابی برونداد علمی مراکز تحقیقاتی ضمن تعیین مراکز فعال، می‌تواند در توزیع عادلانه بودجه و نیروی انسانی مؤثر باشد. هدف این پژوهش ارزیابی برونداد علمی مراکز تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی شیراز از طریق شاخص‌های ارزیابی برونداد در پایگاه استنادی اسکوپوس است. روش بررسی: این پژوهش کاربردی و به روش توصیفی مقطعی انجام گرفت. ابزار گردآوری اطلاعات چک‌لیست می‌باشد که از طریق مشاهده اطلاعات موردنظر جمع‌آوری شده است. در این پژوهش مدارک نمایه شده 34 مرکز در پایگاه استنادی اسکوپوس تا پایان سال 2010 میلادی مورد بررسی قرار گرفته و با استفاده از نرم‌افزارExcel ، شاخص های ارزیابی برونداد برای آنها محاسبه گردیده است. یافته‌ها: مرکز تحقیقات «شیمی دارویی و گیاهی» بیشترین تعداد مدرک (169) و نیز بیشترین تعداد کل استناد (589) را داشته است. بیشترین h-index و g-index مربوط به سه مرکز تحقیقات«سرطان شناسی»، «هماتولوژی» و «شیمی دارویی و گیاهی» است ) 11h=و17g= (. بیشترین مقدار R-index با مقدار 16 متعلق به مرکز «هماتولوژی»، بیشترین مقدار A-index برابر با 75/25 مربوط به مرکز « گوارش و کبد» و بیشترین مقدارm-index (57/1) مربوط به مرکز« شیمی دارویی گیاهی» است. نتیجه‌گیری: محاسبه همزمان چند شاخص علم‌سنجی می‌تواند وضعیت تولیدات علمی مراکز تحقیقاتی را بهتر نشان دهد. مقادیر R-index مراکز کاملاً هماهنگ با A-index می‌باشد و مقادیر این دو شاخص برای همه مراکز به طور هماهنگ با هم افزایش یا کاهش می‌یابد. واژه‌های کلیدی: علم‌سنجی؛ مراکز تحقیقاتی؛ پایگاه‌های اطلاعاتی؛ دانشگاه‌ها
زینب پاپی؛ فاطمه نوشین فرد
دوره 11، شماره 1 ، اردیبهشت 1393، ، صفحه 49-59
چکیده
مقدمه: هم‌تألیفی وسیع ترین شبکه‌ی اشتراک دانش و دخالت حقیقی پژوهشگران در تولید علم و توسعه‌ی علمی است. هدف از این پژوهش تعیین وضعیت هم‌تألیفی پژوهشگران ایرانی حوزه‌ی سم شناسی در نمایه‌ی استنادی علوم بین سال‌های 1991 تا 2011 بوده است. روش بررسی: نوع پژوهش کاربردی است و از رویکرد علم سنجی بر پایه‌ی شاخص هم تألیفی استفاده ...
بیشتر
مقدمه: هم‌تألیفی وسیع ترین شبکه‌ی اشتراک دانش و دخالت حقیقی پژوهشگران در تولید علم و توسعه‌ی علمی است. هدف از این پژوهش تعیین وضعیت هم‌تألیفی پژوهشگران ایرانی حوزه‌ی سم شناسی در نمایه‌ی استنادی علوم بین سال‌های 1991 تا 2011 بوده است. روش بررسی: نوع پژوهش کاربردی است و از رویکرد علم سنجی بر پایه‌ی شاخص هم تألیفی استفاده شده است. داده‌ها با مراجعه به پایگاه استنادی موسسه‌ی اطلاعات علمی (ISI: Institute for Scientific Information) و جستجو از طریق نام کشور و حوزه‌ی سم شناسی انجام شد و تعداد 1160 مدرک در بازه‌ی زمانی 1991 تا 2011، جامعه‌ی پژوهش را تشکیل دادند. تحلیل داده ها با استفاده از نرم‌افزارهای Excel و BibExcel انجام شد. یافته ها: بیشترین میزان مشارکت در تولید مدارک دارای 3 نویسنده بوده است و بالاترین ضریب همکاری مربوط به سال 1997 با 75/0 بود که بیشترین مشارکت در این سال در تولید مدارک 3 و 5 نویسندهای بوده است. در کل ضریب همکاری در بازه‌ی زمانی مورد بررسی 61/0 محاسبه شد. همچنین در بین موسسات و مراکز پژوهشی، دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران (با 341 مدرک)، شهید بهشتی (135 مدرک) و جندی شاپور اهواز (105 مدرک) به ترتیب به‌عنوان پرکارترین دانشگاه‌های کشور در تولید مدارک علمی در حوزه‌ی سم شناسی، در رتبه‌های اول تا سوم قرار گرفتند. نتایج در مورد همکاری های بین المللی نیز مشخص شد که پژوهشگران ایرانی حوزه‌ی سم شناسی بیشترین هم‌تألیفی را به ترتیب با پژوهشگران کشورهای کانادا (23 مدرک)، انگلستان (19 مدرک) و ایالات متحده امریکا (19 مدرک) دارند. همچنین محمد عبداللهی با 106 مدرک به‌عنوان پرکارترین نویسنده شناخته شد. نتیجه‌گیری: با توجه به تمایل بالای پژوهشگران ایرانی حوزه‌ی سم شناسی به تولید مدارک علمی با مشارکت پژوهشگران داخل و خارج از کشور، لازم است که بستر لازم برای مشارکت گسترده تر پژوهشگران این حوزه در سطح داخل و خارج از کشور فراهم شود. واژه‌های کلیدی: علم‌سنجی؛ سم شناسی؛ پایگاه‌های اطلاعاتی؛ موسسه‌ی اطلاعات علمی
محمد باقر نگهبان؛ ابراهیم خاشی جمال زهی
دوره 11، شماره 1 ، اردیبهشت 1393، ، صفحه 60-70
چکیده
مقدمه: بررسی کمی برونداد علمی به‌ویژه مقالات پژوهشی یکی از مهم‌ترین شاخص‌های پژوهش در تولید علم شناخته می‌شود. یکی از کارآمدترین شیوه‌های بررسی تولیدات علمی استفاده از مطالعات علم‌سنجی با بررسی مقالات نمایه شده در پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر است. روش این پژوهش علم‌سنجی و نوع مطالعه کاربردی است و با هدف بررسی روند رشد تولیدات علمی ...
بیشتر
مقدمه: بررسی کمی برونداد علمی به‌ویژه مقالات پژوهشی یکی از مهم‌ترین شاخص‌های پژوهش در تولید علم شناخته می‌شود. یکی از کارآمدترین شیوه‌های بررسی تولیدات علمی استفاده از مطالعات علم‌سنجی با بررسی مقالات نمایه شده در پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر است. روش این پژوهش علم‌سنجی و نوع مطالعه کاربردی است و با هدف بررسی روند رشد تولیدات علمی اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام در صدد است تا وضعیت و میزان رشد کمی آنها را مشخص کند. روش بررسی: این مطالعه از نوع علم‌سنجی است که با استفاده از پایگاه استنادی جهان اسلام در آذر ماه 1391 شمسی، اطلاعات آن استخراج و گردآوری شده است. جامعه‌ی آماری پژوهش شامل 222 رکورد از مدارک موجود در این پایگاه اطلاعاتی بوده است که توسط پژوهشگران دانشگاه علوم پژشکی زاهدان در فاصله‌ی سال‌های 87-1385شمسی منتشر شده است. برای تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و نرم‌افزار آماری استفاده گردید. داده‌ها از پایگاه استنادی جهان اسلام استخراج و تحلیل گردیده است، با توجه به این‌که پایگاه‌های استنادی از روش‌های تأیید شده‌ی جهانی است وهمه‌ی محققان در سراسر دنیا آن را اجرا می‌کنند، ابزار و فنون استانداردی است که نیاز به روایی ندارند. یافته‌ها: بیشترین تعداد مدارک منتشر شده از دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در مجلات نمایه شده در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام مربوط به سال 1387 شمسی با تعداد 77 مقاله (68/34 درصد) بود. در مجموع بیشترین تولید مقالات مربوط به دانشکده‌ی پزشکی با تعداد 118 مقاله (33/39 درصد) و از نظر تولیدات علمی در گروه‌های آموزشی، بیشترین تعداد مقالات چاپ شده مربوط به گروه داخلی با تعداد 25 مقاله می‌باشد. نتیجه‌گیری: تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام رقم قابل قبولی نیست، نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که در طی سال‌های مورد بررسی، چاپ مقالات اعضای هیأت علمی دانشگاه از روندی صعودی و با رشدی اندک برخوردار بوده است. تعداد مقالات چاپ شده در طی 3 سال از تعداد اعضای هیأت علمی دانشگاه کم‌تر می‌باشد که می‌توان ذکر کرد که تعدادی از اعضای هیأت علمی دانشگاه در طول این مدت موفق به چاپ مقاله در این پایگاه نشده‌اند. اگر چه روند تولیدات علمی (مقالات) در دانشگاه علوم پزشکی زاهدان از نظر تعداد مقاله رو به رشد بوده اما در بعضی از دانشکده‌ها و گروه‌های آموزشی این روند منفی بوده است. واژه‌های کلیدی: علم‌سنجی؛ تولید علم؛ هیأت علمی؛ پایگاه‌های اطلاعاتی؛ پایگاه استنادی علوم جهان اسلام
صدیقه رئیسی؛ عبدالرسول جوکار؛ احمد پاپی
دوره 8، شماره 6 ، بهمن و اسفند 1390، ، صفحه 884-893
چکیده
مقدمه: بخش مرجع در کتابخانه‌ها از مهم‌ترین بخش‌ها و خدمات مرجع، نمود عینی کلیه‌ی تلاش‌هایی است که در یک کتابخانه به عمل می‌آید. با توجه به این‌که هدف عمده‌ی تأسیس کتابخانه‌ها، خدمت به استفاده‌کنندگان از کتابخانه و برآوردن نیازهای اطلاعاتی آنها و در نتیجه، تأمین رضایت استفاده‌کنندگان می‌باشد، آگاهی از تأثیر این فن‌آوری‌ها ...
بیشتر
مقدمه: بخش مرجع در کتابخانه‌ها از مهم‌ترین بخش‌ها و خدمات مرجع، نمود عینی کلیه‌ی تلاش‌هایی است که در یک کتابخانه به عمل می‌آید. با توجه به این‌که هدف عمده‌ی تأسیس کتابخانه‌ها، خدمت به استفاده‌کنندگان از کتابخانه و برآوردن نیازهای اطلاعاتی آنها و در نتیجه، تأمین رضایت استفاده‌کنندگان می‌باشد، آگاهی از تأثیر این فن‌آوری‌ها بر خدمات مرجع مهم و ضروری است. تعیین تأثیر فن‌آوری‌های اطلاعاتی بر استفاده‌ی کاربران از خدمات مرجع کتابخانه‌های دانشگاهی، مهم‌ترین هدف این پژوهش بود.
روش بررسی: این پژوهش به صورت پیمایشی در سال 1387 انجام شد. جامعه‌ی پژوهش شامل همه‌ی کتابداران کتابخانه‌های مرکزی تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری (66 نفر) بود. اطلاعات مورد نیاز به وسیله‌ی پرسش‌نامه‌ی محقق ساخته گردآوری گردید. روایی به وسیله متخصصان کتابداری واطلاع رسانی تأیید گردید و سنجش پایایی آن نیز از روش هم‌سانی درونی (Cronbach's alpha) با ضریب 96/. به دست آمد. فن‌آوری‌هایی، که در این تحقیق تأثیر آنها مورد بررسی قرار گرفت، عبارت از فهرست‌های رایانه‌ای (اپک)، پایگاه‌های اطلاعاتی، پست الکترونیکی و وب بودند. خدمات مرجعی، که تأثیر فن‌آوری‌های پیش‌گفت بر روی آنها سنجیده شد، عبارت از آموزش فردی، آموزش گروهی، مشاوره‌ی خوانندگان، کتاب درمانی، راهنمایی تحقیقات درسی، اشاعه‌ی گزینشی اطلاعات، پاسخ‌گویی به پرسش‌های مرجع فوری، بررسی کتابشناختی، امانت بین کتابخانه‌ای، خدمات ارجاعی و پاسخ‌گویی به پرسش‌های پژوهشی بودند. از نسخه‌ی نرم‌افزار آماری 5/11SPSS و به کارگیری آزمون‌های آماری اندازه‌گیری مکرر و آزمون t وابسته به تجزیه و تحلیل داده‌ها جهت پاسخ‌گویی به سؤالات تحقیق استفاده شد.
یافته‌ها: از دیدگاه کتابداران مرجع کتابخانه‌های مرکزی دانشگاهی، استفاده‌ی کاربران از فن‌آوری‌های اپک، پایگاه‌های اطلاعاتی، پست الکترونیکی و وب، آنها را از هیچ یک از خدمات مرجع، بی‌نیاز نمی‌کند. یافته‌های دیگر پژوهش حاکی از وجود تفاوت معنی‌داری بین تأثیر فن‌آوری‌های اپک و پایگاه اطلاعاتی، اپک و وب، پایگاه‌های اطلاعاتی و وب و نیز پست الکترونیکی و وب؛ و نبود تفاوت معنی‌دار بین تأثیر اپک و پست الکترونیکی و نیز پایگاه‌های اطلاعاتی و پست الکترونیکی بود. همچنین از میان فن‌آوری‌های اطلاعاتی، وب بیشترین تأثیر و اپک، کمترین تأثیر را بر خدمات مرجع داشتند.
نتیجه‌گیری: دیدگاه کتابداران مرجع کتابخانه‌های دانشگاهی، استفاده‌ی کاربران از فن‌آوری‌های اطلاعاتی اپک، پایگاه‌های اطلاعاتی، پست الکترونیکی و وب، آنها را از هیچ یک از خدمات مرجع کتابخانه‌های دانشگاهی به طور کامل بی‌نیاز نمی‌کند. مواردی از قبیل نداشتن سواد رایانه‌ای کافی، عدم شناخت کافی پست الکترونیکی و نیاز به برقراری رابطه‌ی رو در رو با کتابدار مرجع را می‌توان در نیاز کاربران به خدمات مرجع در عین دسترسی به پست الکترونیکی دخیل دانست.
